Os puntos que se temen, por María Reimóndez

Foto procedente de mabelrivera.es

No silencio ao tempo acompañado e solitario do patio de butacas dun teatro, alguén escoita un chisco dentro e fóra. Non tan dentro como para ter que estar pendente de ningún detalle de luz, texto, escenificación. Non tan fóra como para non saber de que trata a obra, que personaxe encarna cada actriz, que música soará de fondo. Dende ese espazo liminal do abraio, expectante por saber que ía acontecer, acudín unha e outra vez ás representacións d’O club da calceta. Sentada como unha máis e ao tempo transportada, grazas á xenerosidade de Celso Parada e o elenco incomparable de actrices, á emoción de ver en directo o que unha novelista case nunca observa: a reacción do público ante a palabra.

Como nun eco, as personaxes desta novela á que tanto lle debo, saían dela e cobraban vida. Nada me pareceu tan máxico aínda. A ledicia plena e sincera de que grazas a este texto sete actrices Elina Luaces, Susana Dans, Laura Ponte, Inma Antonio, Maxo Barjas, Estíbaliz Espinosa e Luisa Merelas tivesen a oportunidade de estar sobre os escenarios, en toda Galicia e tamén fóra, durante moitos meses. Nunca a tal aspirara, nunca tal fora a satisfacción.

Todas elas, baixo a batuta de Celso Parada (como co-adaptador e director) e Mabel Ribera (axudante de dirección), encarnaban á perfección a reflexividade algo cómica de Matilde, a rebeldía de Anxos, a irreverencia de Elvira, o espertar de Rebeca, a fortaleza de Luz, a teimosía de Nanda e a resistencia da Tía Davinia. Todas tiñan os seus grandes momentos, construían entre todas un tecido ante os nosos ollos.

Porén, en todas e cada unha das representacións, había un momento onde o teatro enteiro contiña a respiración. Un momento tenso, duro, incómodo. Un momento en que Luz nos contaba como fora prostituída pola súa mai. Na tensión dese momento, só Inma António no escenario. Moito antes de coñecer a dramaturga, o acaso levoume a coñecer a actriz. Non son estas dúas facetas necesariamente xemelgas. Requiren sensibilidade e pericias diferentes. Mais no fondo fican unidas polo impulso de poñer os nosos corpos, historias, voces e vidas sobre o escenario, diante dos ollos do mundo, dándolles profundidade, diversidade e lexitimidade. Nun plano non menor, responden tamén ao esforzo de tirar por unha profesión da que debería poderse vivir, nun ecosistema que, por desgraza, vira monocultivo no que ao final acaban traballando sempre os mesmos, copando todos os espazos e toda a visibilidade. Por detrás dos xestos tanto actorais como da escrita de pioneiras como António hai moita violencia, moito silencio, moito paternalismo, moita indefensión económica, laboral e da propia integridade física. Non son estas actividades menores. E se ben a min me tocou coller o labor de António pola metade, non minusvaloro en absoluto a dificultade que ten sempre botar os puntos.

Porque calquera que saiba calcetar sabe que, sen dúbida, ese primeiro paso é sempre o máis complexo. E que sen el non hai nada que poida tecerse. Con António tivemos a fortuna de que os puntos viñesen botados. Agora queda seguir tecendo cada día, cada unha no que lle corresponda, á espera de que non moi lonxe poidamos ver novamente seis, ou sete, ou oito actrices en escena e a obra completa ata o momento de António publicada e representada. Porque entón o teatro sería verdadeiramente unha obra. E un labor onde, como na calceta, todos os puntos son necesarios.

María Reimóndez