Adaptación cinematográfica da obra de Henry James
Washington Square. Guión de Ruth Goetz
& August Goetz. Dirección de William Wyler.
Adóitase describir o argumento desta película
como a historia de Catherine Sloper (interpretrada por Olivia de Havilland),
unha muller relativamente nova e pouco agraciada, herdeira dunha grande
fortuna, que é seducida por un conquistador nato, Morris Townsend (interpretado
por Montgomery Clift). Da película, saliéntase a cotío a mestría, por parte do
director e da actriz, á hora de desenvolver a personaxe, de representar a súa
mudanza, motivada pola traizón da que é vítima e da súa decepción, así coma a
ambigüidade e a potente capacidade de atracción que Clift consegue imprimirlle
á figura antagonista. Con todo o aspecto máis impactante, máis transcendente da
historia, para min, é o que subxace a esta primeira lectura.
Durante toda a película, fanse explícitos os
valores que rexen as relacións matrimoniais (por tanto, as relacións de xénero no
ámbito da parella e no familiar) da clase alta vitoriana. Espérase que o home estea
ocupado profesionalmente, sexa respectable e se comporte con austeridade. A esposa
perfecta, en compensación, ten que moverse ben en sociedade: ser encantadora e físicamente
agradable, ter estilo, amosar capacidades sociais e saber entreter (para o cal
debe dominar as técnicas da conversa e adquirir aptitudes musicais). A nosa Catherine
Sloper caracterízase por todo o contrario: prefire quedar na casa bordando, é
tímida de máis como para levar unha conversa, non domina nin o canto nin o
piano e non lle presta atención ao seu aspecto físico (o único momento no que
se mostra algo vaidosa é cando pon un vestido da cor favorida da súa nai e
espera con iso agradar o seu pai). De xeito paralelo, Morris Townsend é a
antítese do perfecto home de familia acomodada: non ten vocación coñecida, pero
si evidentes aptitudes sociais, investiu o seu patrimonio en viaxar por Europa,
sen “capitalizar” esta experiencia de cara a formarse e sacar algún tipo de
proveito laboral, e coida extremadamente o seu aspecto físico.
É incrible que, con todos os indicios que
aparecen nesta obra mestra cinematográfica, aínda sigamos falando hoxe dunha
dicotomía na relación entre Sloper e Townsend, de dúas formas de entender o
amor e a ética, e non da súa perfecta simbiose; que se siga afirmando o amor
profundo que sentía ela e da refinada (e interesada) ambigüidade proxectada por
el. Está claro que Townsend aspira a acadar folgura económica, mesmo certos luxos,
e que o seu interese por Sloper xorde (e radica) nese afán. É incompatible isto
co feito de que a queira, de que desexe compartir con ela a súa vida? Pero o
que máis me interesa desta reflexión non é tanto a figura de Townsend, senón a
que se constrúe, por contraposición, coa de Catherine Sloper. Por que será o
amor da personaxe feminina sempre interpretado por descontado como un amor
incondicional, xeneroso, que non responde a necesidades nin expectativas,
motivado por impulsos viscerais e inocentes? Neste tipo de lecturas ponse de
manifesto un prexuízo que, moito me temo, nos afasta doutras interpretacións,
moito máis profundas, da película. Por que non nos preguntamos en que sentido
ama ela a Morris Townsend? Durante toda a longametraxe queda claro (non só a
través dos planos que mostran a súa expresión e a súa linguaxe corporal, ou as
luces que iluminan as escenas, senón tamén nos diálogos) que Catherine ama a
forma que el ten de tratala e de fomentar a súa autoestima (de escoitala, de minimizar
as súas carencias, de apoiala, de valorar aquilo que o seu entorno considera
motivo de desprezo) e a posibilidade dunha relación completa (emocional e
físicamente: ela busca en varias escenas claramente o contacto físico e anos
despois lamentará abertamente que non chegasen nunca a compartir habitación en
certo hotel xunta o río). As dúas figuras, non só a de Morris, teñen as súas
necesidades e as súas expectativas.
E o que parte o corazón de Catherine non é o
abandono por parte de Morris Townsend; é o desprezo manifesto do seu pai
(representante, non da razón, como describen moitas das reseñas sobre a
película, senón da convención) e a total falta de confianza que nas súas
capacidades mostran as persoas que máis deberían querela. De feito, tras
admitir a posibilidade de que haxa un interés material por parte do seu amante,
confésalle ao seu pai, na confrontación por certo máis relevante de toda a
película, que se ela, a falta doutras capacidades, ten efectivamente que acabar
mercando o amor dun home, querería que ese home fose Morris. No entanto, a
visión que tivera do seu pai e a súa relación con el queda rotunda e
definitivamente destruída tras esa confrontación. O que leva ao xurdimento
desoutra Catherine, unha Catherine pechada aos seus sentimentos, incapaz de
mostrar empatía e perfectamente capaz de actuar con crueldade, non é o
desengano amoroso: é a violencia que sobre ela exerceu a sociedade na que está
inmersa.
The Heiress, 1949
Comentarios
Publicar un comentario