Non te pegues á miña saia, por Nuria Vil

Duna (2018), de Guim Tió Zarraluki

“Mi abuela no me quería. Aun así, yo iba a su casa en los días de primavera a la calurosa hora de la siesta para acostarme al pie de la gran paulonia flor y contemplar sus dulces racimos en el azul del cielo.” (p. 21)

Remato a lectura e sinto unha pedrada na cabeza. Persoalmente encántanme os relatos que tratan a infancia e as relacións maternofiliais fóra do estándar de nai e filla adoradas. Génie la loca deixa a sensación dunha aperta non dada a tempo e dun berro gardado na gorxa que vai apretando nas cordas vogais. Só me pregunto, coma sempre, cantas Génies hai que inscribir aínda na historia.

Génie é unha marxinada, o último elo dunha cadea de desgrazas que queda sen voz, illada e aldraxada, a quen se lle intenta arrebatar toda a súa dignidade. Narra a historia a voz de Marie, súa filla, de quen apenas escoitamos o nome, unha nena curiosa e soñadora que asiste case impasible á vivencia da desgraza que para ela é sinónimo de estar viva.

Para facérmonos unha idea, Génie la loca publícase no ano 1977 despois de gañar o Premio Deux Magots. A súa autora, Inés Cagnati é francesa, mais como ben podemos supoñer polo seu apelido, descende dunha familia migrada desde Italia. A editorial independente Errata Naturae publica a tradución a español de Vanesa García Cazorla en 2019. Temos que saber que imos ler sobre a violación e sobre as súas consecuencias, pero tamén que non imos ter que pasar a páxina para fuxir do morbo. Direi que é un relato inusual -tomando como referencia que o habitual nestes últimos meses é dar con lecturas cada vez máis truculentas e brutais- polo enfoque da violencia como un elemento máis da vida cotiá que se disemina en todas as direccións imaxinables e non tanto como un feito extraordinario; tamén polo debate que se pode abrir despois da lectura sobre os modelos habituais de supervivintes de abusos sexuais (case sempre mulleres febles e atemorizadas) que se rompen nesta novela.

A lectura avanza cun ritmo abafante creando unha atmosfera cálida e turbia todo a un tempo que define a relación entre Marie e súa nai, Génie. Válese de repeticións e tamén de estruturas análogas en cada capítulo que reforzan a sensación se suspensión temporal. Existe un contraste total entre a dozura con que a voz da pequena constrúe a historia e a crueldade que a rodea; desde a mirada da nena, van sinalándose culpables e vítimas nunha sociedade que permanece impasible á súa desgraza e que ademais perpetra e premia a maldade. Génie non está tola, está cansa e soa.

No percorrido pola súa infancia, eu sentinme, durante a lectura, como esa mesma cativa que quere meterse nas saias da nai para que non marche e á que continuamente botan fóra.

“Por las noches acostumbraba a llorar delante de la lumbre. Sus ojos habían adquirido el color de las lágrimas. Me decía:

-Nunca he tenido nada

le respondía:

-Me tienes a mí.
Pero ella seguía llorando.” (p. 17, 35, 67, 93)

Inés Cagnati., Génie la loca, tradución de Vanesa García Cazorla, Errata Naturae, 2019.