Comerciar con todo por Eli Ríos

No tienes ni idea de la importancia del tiempo en el que vives (páx. 222). Se esta reflexión xa é para darlle voltas un par de días, nesta situación de confinamento en que nos encontramos, no momento da escrita desta recensión, adquire un valor incalculábel. Así que admito que a lectura deste libro ten un aquel de diacronía sincrónica. Tranquilidade. Aínda este #euficonacasa non fixo que perdese a cabeza por moito que Saussure se estea a remexer no seu cadaleito. Abramos as nosas mentes porque para achegarnos a esta obra imos precisar das interpretacións xeohistóricas e, así, poder comprender a disposición lonxitudinal de todas as estruturas espaciais que nos propón a autora ao longo de diversos tempos e, ao mesmo tempo, a transversalidade das mesmas en cada época concreta. Todo isto que está explicado de maneira moi complexa, Jeanette Winterson cóntao, nesta novela, dunha maneira tan sinxela, divertida e con razóns de tan pura lóxica que nos preguntaremos como é que non se nos ocorrera antes. Si, incluso os parámetros que inventa! Desta forma, é totalmente natural que Einstein sexa unha das personaxes activas deste relato ou que compartamos espazo ficcional co gato de Schrödinger ou o Papa Gregorio XIII en pleno século XXI. Os conceptos de burato negro, velocidade da luz, atomización ou alquimia enceréllanse nun mundo referencial de Star Trek, o Rei León ou Regreso ao futuro para exemplificalos, para atraparnos de cheo dentro desas estruturas sociais da historia e definir as presentes. E todo isto nunha trama ben actual.

- Entonces le hablaré más claro. Creo que lo que está ocurriendo con el Tiempo nos brinda una oportunidad única para controlar el Tiempo. Seremos los que decidamos sobre la duración de las estaciones. Si queremos que sea verano todo el año, lo conseguiremos; si preferimos que nuestros enemigos vivan siempre en invierno, lo harán. Si a la gente de algún país le falta Tiempo, nosotros se lo venderemos obteniéndolo de gente que tiene Tiempo de sobra. Pero el comercio global del Tiempo debe ser controlado por Quanta.

- No se puede comerciar con el Tiempo- dijo sir Bertie.

- ¿Por qué no?- sonrió Regalia Mason- Comerciamos con todo lo demás.¹

A protagonista, Silver, é orfa e vive coa súa tía en Tanglewreck nun tempo en que se producen paradas no tempo, saltos ao pasado e ao futuro, os días nunca teñen a mesma duración e, ademais, hai Tornados de Tempo que levan as persoas a outras dimensións temporais. E, neste comerciar con todo, a protagonista vai descubrir a avaricia da súa tía, do estraño coleccionista de reloxos, Abel Darkwater, ou de Regalia Manson que quere controlar e vender o tempo desde a súa empresa estadounidense. Tamén encontra o contrario: a amizade nos seres que viven baixo terra e que arranxan todo o que a sociedade occidental denomina refugallo, ou o Café de Ora en que a solidariedade é a clave.

Sen facer moito spoiler, aínda que sería imposible explicar todas as idas e vindas no tempo sen facer unha paráfrase extensísima, a protagonista, Silver, é o Gardián do Tempo. Xa. Ante esta oración sen concordancia de xénero, eu sufrín o mesmo estrañamento ca vós, así que sentín a obriga moral de achegarme (coas limitacións propias evidentes²) ao orixinal.

A visión política de partida do texto é unha escolla dos neutros (coma o caso do exemplo), da flexión de xénero para determinadas criaturas, etc, pero a intervención da traducción desde unha perspectiva patriarcal e a imposición dese suposto masculino xenérico ten unhas implicacións gravísimas. Á parte disto, prodúcese tal desconcerto na persoa lectora ler como Silver se refire a si mesma en masculino que hai momentos en que xa non se sabe quen fala e quen non. E aquí regresamos ao Gardiá do Tempo: ao longo de todo o texto fálase do Gardiá do Tempo como un reloxo, pero na páxina 322, Silver afirma " ... y yo soy el Guardián del Tiempo" A confusión terminolóxica, por esta intencionalidade no uso do masculino para referirse a unha personaxe feminina, dificulta a lectura ata puntos insostibles como o da páxina 146:

 Así que, se tedes as competencias, recoméndovos moito esta distopía-espello da sociedade occidental-neoliberal, pero na súa versión orixinal ou, en todo caso, nunha tradución que non invisibilice as personaxes femininas porque merece moito a pena observar a súa evolución espazo-temporal e lonxe de maniqueísmos. Todas as dimensións das súas accións van conseguir engancharnos á historia desde as primeiras páxinas e máis en tempos en que comerciamos con todo.

Winterson J., El guardián del tiempo, Montena 2007

1páx. 130

2E aínda ben que a curiosidade, e as aulas de inglés do instituto, me permitiron esta achega porque se o orixinal chega estar nunha lingua na que non teño competencia ningunha como o chinés, hindi ou o sueco non podería resolver esta cuestión. Nese caso, igual ata chegaba a pensar que a autora non tiña moita idea do que era a coherencia na flexión de xénero e que a narrativa non era unha das súas habilidades. Ui! Vaia! Creo que é o momento de reler o ensaio de Joanna Russ, Cómo acabar con la escritura de las mujeres porque creo que comentaba algo ao respecto...