Atopo Iluminada no escaparate
dunha das miñas librarías de referencia, nunha bonita edición, na que a capa
parece querer levarnos a un algo oriental, un sentido de calma mesmo esaxerado,
a luz dunha primavera na que non chove (iso que nós, atlánticas, descoñecemos).
Case parecería que
a autora, Mary Karr, procurou a ilustración exacta, a intensidade da luz e das
cores, para crear un efecto de shock en nós, inocentes lectoras: abrimos o libro
e ese rostro de muller que nos saudaba, pausada, desde a capa, convértese nunha
historia crúa e espida de metáforas. “Non vou contarche o que queres oír” -
parece dicir Mary Karr, desde a novela - “vou contarche a miña verdade”.
Así, nun
autobiografismo nada oculto, Mary Karr comeza a trazar as liñas dunha ponte moi
longa na que nos leva da man, con traxicómica honestidade, por unha das épocas
máis duras da súa vida no seu Texas natal: alcólica, drogadicta, divorciada,
mala nai, mala filla, marxinada social. Así se nos presenta a protagonista (e
autora), que se un ápice de vitimismo reúne forzas para revelar tanto os
detalles máis escabrosos como as conversas máis nimias; non é este só un
exercicio de verdade literaria, senón tamén de reflexión. Karr amósanos en Iluminada
o que ela considera que debe ser a literatura: un instrumento que procure
(con)mover, accionar e estourar. Algo moi lonxe do artificioso. Na outra punta
do artificioso.
Una
parte de mí se aferra a la idea de que yo soy la persona más desfavorecida de
todas las que intentan dejar el alcohol, y es de risa, dado que soy blanca,
delgada, trabajo, no tengo sida y sí un seguro médico y unos dientes
razonablemente rectos. (...)
Deb
da un sorbo al café y yo digo: Una contusión en la cabeza y un divorcio:
tremenda excusa para beber. (p.369)
Resulta curioso como ese propio instrumento, a
literatura, que serve para producir algo na que está do outro lado do papel,
serve tamén á autora-protagonista como elemento de desintoxicación: é na
literatura onde ela se atopa, contraditoria, efervescente: vitoriosa ás veces e
outras lamentábel; periférica ou privilexiada, ou ambas ao mesmo tempo. Sen
filtros, con moita crítica pero sen compaixón. Iluminada non é unha
historia de superación pero tampouco unha historia (unicamente) de calamidades.
Hai traxedia e tamén humor e moitas outras cousas polo medio, como hai tamén na
vida. Se cadra por iso atrapa. Porque hai moita reflexión, pero non hai
moralexa. Porque a vida real non é unha fábula para crianzas, e nós non somos
as mellores nin as peores mulleres que poderiamos ser.
Intervindo este camiño de busca da identidade,
cuestións como a relixión, o patriarcado, as adiccións, o capitalismo, o peso
da familia. A soidade e a soidade que non nos permitimos ter. A saúde mental,
os hospitais psiquiátricos, a vida despois do encerro.
Moitos temas de acaída actualidade para estes
tempos de confinamento.
Soy
Tina, dice, maniaco-depresiva.
Yo
Mary, digo, depresiva-depresiva. (p.423)
Supoño que me gustou Iluminada porque,
despois de case 600 páxinas de montaña rusa, despois de vomitar até o último
anaco de alimento no chan do parque temático cutre, fiquei cunha sensación de
calma tan grata como a que prometía a capa do libro. E non por que a novela
achegue grandes conclusións, nin achegas morais, nin éticas. Precisamente
porque non o fai. Porque permite a posibilidade de se atopar sen que iso teña
que ser, necesariamente, algo catárquico. Porque non hai coros gregos nin
grandes escenarios para decorar o tránsito de Mary, pero ela transita igual.
Adicta, dependente, mala nai, mala filla, escritora, combativa, auténtica,
inconformista.
Iluminada. Paradoxalmente.
- Mary
Karr, Periférica & Errata Naturae, 2019, traducción de Regina López Muñoz
Comentarios
Publicar un comentario