revoltas, confusas, valentes, por Arancha Nogueira

Coñezo a Belén Senín (como autora) debido á súa participación na antoloxía dentes para a mazá, da editora Chan da Pólvora, ou en revistas como Dorna, mais tamén (e sobre todo), por ser unha habitual de círculos como os polvoríns da libraría Chan da Pólvora, eses espazos que mesturan o intenso e o familiar, unha lareira vivísima que quece as noites de mércores en Compostela con moitas voces variadas en estilo e condición, incluída a rotunda voz da autora.

Coñecéndoa xa, repito, achégome a revoltos anos vinte, título recén publicado en Leite Edicións, con especial curiosidade: a capa vermella, charlestoniana (grazas ás inconfundíbeis ilustracións de Afra Torrado) e mais o título fanme pensar nunha obra que me vai interpelar como habitante deste lugar transitivo que son os anos 20 do século XXI, ese lugar que como todas as transicións ten a capacidade de nos volver funambulistas azarosas.

Abro o poemario e Senín toca un acorde perfecto cunha cita de A vitoria, de Ataque Escampe, ese himno xeracional que se cadra as poetas repetimos moito, de máis, en grande medida por falta de outros referentes que nos acheguen a esa realidade confusa que vivimos. Referentes, por exemplo, como estes revoltos anos vinte.

Porén, aínda que a confusión e a falta de certezas están aí, como un continuo que salpica os versos da autora, revoltos anos vinte preséntanos un relato que coñecemos de sobra: un relato de estirpe. A propia voz poética advirte, na primeira páxina:

isto non é un bildungsroman

é unha elexía

Senín non pretende falarnos de si, nin da súa voz poética, senón de como construímos o noso relato colectivo subidas na ponte colgante sen que rachen as cordas que nos suxeitan ás que viñeron antes, ás que cruzaron outras pontes. E faino desde unha perspectiva tamén coñecida, mais non por iso menos interesante: a dunha convencida posición como muller nunha sociedade patriarcal, cun patriarcado que se transforma, poliédrico, pero que acompaña tamén o relato das nosas nais e avoas.

Faino tamén desde o convencemento de que aínda que o que nos vara ás nosas antepasadas é unha áncora demasiado grande, o tempo vaina desgastando. Somos personaxes de novelas distintas, lémonos en plataformas distintas, traducímonos en linguas distintas.

o mate quentísimo só poden tomalo a nai e a avoa

a filla debe esperar

a boca inocente aínda non está preparada para queimarse

Se cadra, penso mentres leo os versos de revoltos anos vinte, necesitamos máis relatos das fillas que nunca serán nais; das fillas que aínda non medraron de todo, das que pode que nunca medren de todo. Se cadra máis relatos do que non é ser unha cousa nin a outra: de descoñecer as mans rugosas da avoa en mans que untamos con cremas hidratantes; de perder a conta das veces que lles contamos ás nosas nais que isto xa non é coma antes, que non queremos sacar unha oposición; se cadra, ao mesmo tempo, relatos de pintar os beizos para facernos maiores pero ter pánico do que significa facernos vellas, de sentirnos incapaces, de volver á nai e á avoa como un nicho onde escondemos as cousas das que xa só nos lembramos nós.

A autora expón unha vulnerabilidade que reflicte un sentir común, unha procesión de referencias que caeron, unha fin da historia que non é tal, pero na que xa ninguén nos aprende a continuar fiando.

Así, como unha manta de patchwork, a historia da avoa, a nai e a filla; unha historia de sangue, flores e dor de costas, tan iguais e tan tan diferentes. A historia dunha incomprensión frustrante, dun medo a non saber andar sobre faíscas, dunha tremendísima vontade, ao mesmo tempo, de que agromen nas fendas deses pés papoulas encarnadas como os nosos beizos. Eses que pintamos para sentirnos maiores, para sentirnos capaces, aínda que nos aterre o momento no que realmente sexamos vellas.

Eses beizos que despintamos con présa e desgana ao chegar a casa, cando na outra punta agarda un té quentiño, unha historia que nunca viviremos, a manta de patchwork que seguimos construíndo sen padrón, con alfinetes grosos e oxidados.

Se cadra necesitabamos unha historia así.