A miña irmá é un paxaro que... por Eli Ríos

Ilustración de María Montes (pax.23)

Poder celebrar, nos tempos que corren, o nacemento dunha editorial non é un tema menor, non. E máis se estamos a falar de Cuarto de inverno que nos propón unha experiencia sensorial na que nos apetece ler, ulir, tocar e sentir estes libros concibidos como obxectos artísticos. Aquí, nada é casual. Todo está coidado ao milímetro e disposto para adentrarse nos nosos sentidos. Incluídos o isbn e os hastag's das lapelas.

Inaugura, ou quizais debería dicir "bota a voar", este proxecto, o libro de poemas Irmá paxaro de Tamara Andrés. Un poemario que acae á perfección na liña editorial porque, nel, tampouco encontraremos puntada sen fio.

Antes de chegar aos versos de Tamara Andrés, agardan por nós, na solaina, as citas de María Victoria Moreno e Mara Wilson. Dúas autoras, nacidas en décadas diferentes, que comparten mundos de fantasía, de creación artística no eido infanto-xuvenil, enfermidades e perdas que arrexuntan os dous lados do océano Atlántico nun universo común.

E abrimos a porta, desta casa poética, e decatámonos que ese regresar á infancia como lugar emocional que xa non existe, e que está atravesado pola dor da separación, conxuga cos mundos e cos versos das autoras que nos acababan de dar a benvida nestas páxinas. O silencio redondo e escuro que abrolla cando alguén marcha. Neste caso, a irmá paxaro que " levas/ na túa estela/ os meus membros"(páx. 53) A irmá, a nostalxia, as complicidades, a perda, a dor, a fame, pero tamén a consciencia de facerse maiores como un proceso de esperanza e de curación. Unha narrativa poética que traspasa vexetacións, casas e corpos para loitar contra a soidade coas ferramentas da infancia e "cando sentiamos a chegada do tempo/ xogabamos ás estatuas" (páx. 37). Ou, tamén, coas que nos doa o futuro que constrúe a memoria do pasado:

descendo a longa estrada

ata a faldra da montaña

onde nacemos

para abrollar

a túa memoria

instálome

narciso que xermola neste mar

de perdas

e tento romper vertical

a forma que atravesa a auga

invoco todos os nomes

enredados na historia

da nosa infancia

ningún é xa,

pero ti segues

a voar

aló no alto

contornando unha e outra vez

o cume que cada día

pronunciabamos imposible

soa

música doutrora

o carrusel no que endexamais

montamos por ausencia de pais

roupa limpa

cartos

a forma

dos teus ollos

segue abarcando

todas as miradas[1]

A lembranza de mirarse unha na outra para abrollar/ a túa memoria e cimentar no sensorial o presente destas palabras que sandan a ferida. A sonoridade, aquí, é fundamental. Convídanos a percorrer as estancias, mentres nos acompaña, neste discorrer das estrofas, co son dos paxaros, coas cancións, coas voces, pero, tamén, cos silencios ("mais a migalla fundiu hai tempo/sobre a túa lingua para envolvela/ e adormentar unha infancia/ de casas baleiras e pasos", p.19). Esa ausencia de sons que a poeta aplica desde a disposición gráfica dos versos( páx. 11):

elaborei coa miña irmá o

único Catálogo Mundial Onomatopeico

dos Golpes

O sensitivo, e a fame, esporean a imaxinación para transformar os fotogramas en temperaturas, cores e sensancións que nos transportan a momentos como "aquel día comeramos flores/beberamos os restos da inundación/nadamos na flor da memoria/como sobremesa" (páx. 45) e que veñen " a ofrecernos/ as súas lambetadas/ fluorescentes/ delicadas/ recendentes/ cándidas" (páx.47).

Desde o alto das escaleiras, esas nas que "os chanzos devoran a ansiedade da pisada"(páx.59), albiscamos "o centro neurálxico do corredor" (páx. 37) e, alí, no medio, transitamos as imaxes que María Montes vai enxertando cunha mestría que nos queda apegada á retina moito despois de retirarnos e aferrollar as contraventás.

E pechamos as páxinas-casa coas feridas limpas e coa certeza de que a memoria e a escrita acaban de xuntarse nun único lugar, nunha harmonía onde todo se conxuga para sandar.

Andrés, T., Irmá paxaro, Cuarto de inverno, 2019