A miña irmá é un paxaro que... por Eli Ríos


Ilustración de María Montes (pax.23)

Poder celebrar, nos tempos que corren, o nacemento dunha editorial non é un tema menor, non. E máis se estamos a falar de Cuarto de inverno que nos propón unha experiencia sensorial na que nos apetece ler, ulir, tocar e sentir estes libros concibidos como obxectos artísticos. Aquí, nada é casual. Todo está coidado ao milímetro e disposto para adentrarse nos nosos sentidos. Incluídos o isbn e os hastag's das lapelas.
Inaugura, ou quizais debería dicir "bota a voar", este proxecto, o libro de poemas Irmá paxaro de Tamara Andrés. Un poemario que acae á perfección na liña editorial porque, nel, tampouco encontraremos puntada sen fio.
Antes de chegar aos versos de Tamara Andrés, agardan por nós, na solaina, as citas de María Victoria Moreno e Mara Wilson. Dúas autoras, nacidas en décadas diferentes, que comparten mundos de fantasía, de creación artística no eido infanto-xuvenil, enfermidades e perdas que arrexuntan os dous lados do océano Atlántico nun universo común.
E abrimos a porta, desta casa poética, e decatámonos que ese regresar á infancia como lugar emocional que xa non existe, e que está atravesado pola dor da separación, conxuga cos mundos e cos versos das autoras que nos acababan de dar a benvida nestas páxinas. O silencio redondo e escuro que abrolla cando alguén marcha. Neste caso, a irmá paxaro que " levas/        na túa estela/ os meus membros"(páx. 53) A irmá, a nostalxia, as complicidades, a perda, a dor, a fame, pero tamén a consciencia de facerse maiores como un proceso de esperanza e de curación. Unha narrativa poética que traspasa vexetacións, casas e corpos para loitar contra a soidade coas ferramentas da infancia e "cando sentiamos a chegada do tempo/ xogabamos ás estatuas" (páx. 37). Ou, tamén, coas que nos doa o futuro que constrúe a memoria do pasado:
descendo a longa estrada
ata a faldra da montaña
onde nacemos
para abrollar
a túa memoria

instálome
narciso que xermola neste mar
de perdas
e tento romper vertical
a forma que atravesa a auga

invoco todos os nomes
enredados na historia
da nosa infancia

ningún é xa,
pero ti segues
a voar
aló no alto
contornando unha e outra vez
o cume que cada día
pronunciabamos imposible

soa
música doutrora
o carrusel no que endexamais
montamos por ausencia de pais
roupa limpa
cartos

a forma
dos teus ollos
segue abarcando
todas as miradas[1]

A lembranza de mirarse unha na outra para abrollar/ a túa memoria e cimentar no sensorial o presente destas palabras que sandan a ferida. A sonoridade, aquí, é fundamental. Convídanos a percorrer as estancias, mentres nos acompaña, neste discorrer das estrofas, co son dos paxaros, coas cancións, coas voces, pero, tamén, cos silencios ("mais a migalla fundiu hai tempo/sobre a túa lingua para envolvela/ e adormentar unha infancia/ de casas baleiras e pasos", p.19). Esa ausencia de sons que a poeta aplica desde a disposición gráfica dos versos( páx. 11):

elaborei coa miña irmá o
único Catálogo Mundial Onomatopeico
           dos Golpes


O sensitivo, e a fame, esporean a imaxinación para transformar os fotogramas en temperaturas, cores e sensancións que nos transportan a momentos como "aquel día comeramos flores/beberamos os restos da inundación/nadamos na flor da memoria/como sobremesa" (páx. 45) e que veñen  " a ofrecernos/ as súas lambetadas/ fluorescentes/ delicadas/ recendentes/ cándidas" (páx.47).
Desde o alto das escaleiras, esas nas que "os chanzos devoran a ansiedade da pisada"(páx.59), albiscamos "o centro neurálxico do corredor" (páx. 37) e, alí, no medio, transitamos as imaxes que María Montes vai enxertando cunha mestría que nos queda apegada á retina moito despois de retirarnos e aferrollar as contraventás.
E pechamos as páxinas-casa coas feridas limpas e coa certeza de que a memoria e a escrita acaban de xuntarse nun único lugar, nunha harmonía onde todo se conxuga para sandar.
Andrés, T., Irmá paxaro, Cuarto de inverno, 2019













[1] páx. 21

Comentarios