Remendarse por Arancha Rodríguez

A editora Urutau comezou a súa singradura na Galiza hai pouco tempo, pero desde ese momento non deixou de sorprendernos cunha multitude de publicacións de voces máis ou menos descoñecidas do panorama poético. Non é o caso de Vanessa Glemsel (Vigo, 1987). De todo menos descoñecida, tense percorrido escenarios de todo o país coa súa palabra falada (spoken word), ben acompañada de Nuria Vil no proxecto conxunto Dúas gamberras e un micro, ben en solitario. Malia todo este é, si, o seu primeiro poemario en papel.

Sutura mantén o estilo propio de Glemsel e por iso nos resulta familiar; quen busque un grande golpe de remo non o atopará aquí. Algúns dos versos incluso poden chegar a soarnos a aquelas que a seguimos profusamente na súa carreira como recitadora. Porén, esta falla de novidade non supón unha falla de impacto: o poemario constrúese de tal xeito que á lectora lle resulta imposíbel non se (con)mover, non atravesar as cicatrices que, debidamente acompañadas polas ilustracións de Davida, van debuxando un ciclo de supervivencia.

E digo de supervivencia, porque Sutura é, sen sutilezas, un poemario sobre a dor, sobre como se fía un discurso de dor. E nela, a nostalxia, a beleza, o odio, o autoodio e a morte, omnipresente. A autora vai determinando un camiño no que todo o que se atravesa parece sacado dun ensaio de Foucault: hai hospitais, escolas, inxeccións, quirófanos, casas que non son fogares... e a sociedade toda é construída como un enorme psiquiátrico.

“Miña nai limpaba os vidros con obsesión maníaca

á espera do evento que lle dese volta á vida

[todo se herda]”

Desa represión da figura poética xorde un impermeable: a construción dun impermeable que funciona como unha asunción do tráxico, expresándose ás veces dun xeito case cómico. Nesa asunción pérdese o medo á morte, de aí a súa presenza nítida e repetida: algo que se menta, constante, non con furia nin tristeza, senón como unha aresta máis desa traxedia repetida. Malia todo, o impermeable construído pola voz poética está convintemente furado, e a través deses buracos atravesa a vida, como nos atravesa a nós, lectoras, cando a lemos.

A vida é violencia, unha violencia que se integra en nós desde nenas; que nos estraga e nos fai estragar. Ao mesmo tempo, a vida recórdanos o defecto, o insalvable, ese defecto noso que carrexa aínda máis violencia. Nesta escrita pulcra e explícita de Glemsel, mesmo baixo o aparente pano da conformidade, hai unha frustración grande nesa loita: como é posíbel loitar contra ningún deles, se son un destino inamovíbel? É a nena o defecto e o mundo a violencia? Ou será acaso o contrario?

Ante toda esta traxedia, o suxeito poético (ou a suxeito, que diría a autora nun dos seus coñecidos poemas) vertebra a dor na súa propia carne que se nos antolla rota, estrema, mais cunha resiliencia que nin sequera parece partir da vontade, continúa o camiño mentres vomita pousos desta violencia estrutural. É difícil vivir permanentemente en loita, pero a aquelas que nacemos marxe non nos queda outra, parece dicir Sutura. E nese camiño, nese remendar a carne rota por pura supervivencia, nesa rabia e na crítica que vai despois da rabia, hai, pese a todo, un manifesto de vitalidade.

“Na orella da humillación constante e a normalidade imposta

VIVO” di Vanessa Glemsel.

Maiúscula e negriña, como a marxe.

Glemsel, V. (ilustracións de Davida), Sutura, Editora Urutau, 2019.