Carrusel por Emma Pedreira





Hai certas autoras e certos libros polos que agardas vestida de impaciencia. Nestes tempos as redes sociais axudan coas esperas, vas vendo como se producen os arredores da escrita, a súa periferia, mesmo podes alentar, entrever e ata remexer entre os papeis (virtuais) da autora mentres está a traballar. Sabes que está metida nunha nova obra porque de cando en vez lanza unha pregunta, achega unha frase, aproxima unha imaxe. Porque as redes tamén son unha grande montra especializada no eu, no ollapramin, no mira que fago. E sabiamos que, desde O derradeiro libro de Emma Olsen, Berta Dávila estaba a cociñar algo suculento, que o de Olsen non ía ser o derradeiro libro de Dávila.

Démoslle a benvida a Carrusel co premio García Barros e tardamos un chisco en coñecer esa portada que se nos ofreceu como un reto primeiro e como unha galdrumada despois, pero o libro chega sendo un dos máis agardado e é devorado pola fame lectora en cuestión de horas. Porque a agardabamos e porque facía falla.

Berta Dávila fala en Carrusel dunha escritora, dunha crise, dunha maternidade, do proceso vital que conleva de xeito natural as chegadas pero tamén a perda e ds despedidas. Xa o fixera antes, mesmo poderiamos falar da bicefalia do que saiu da fenda, a raíz e a flor. Ou do froito. Se cadra en Raíz da fenda (Xerais, 2013) é onde bota raíz o Carrusel, esta novela de personaxes e, sobre todo, de quietude en movemento e reflexión da primeira persoa. E logo non é así o movemento das crianzas subidas ao cabaliño que xira? Unha inacción que se despraza, un xira-xira que non vai a ningures pero que nos leva e trae de volta. Un lugar do que baixamos mareadas, extasiadas, distintas.

Hai ben poucas autoras que saiban atrapar coa lentitude da araña como o fai a autora desta obra e que tece entre nós unha universalidade: as doenzas mentais (ou da alma, como ela di con acritude en certo punto, ao tratar de describírnola con literalidade, dun faio dos neurotransmisores, para ser máis exactas) son aínda tabú, invisibilidades que cómpre non amentar para aquietar a treboada de adxectivos que poden vir sobre quen confesa ser. Cada vez hai máis obras que reflicten o isolamento e a incomprensión das persoas que sofren dalgo que non sae nas probas médicas estándar. Autoras como Siri Hustvedt, Janet Frame, Kate Millet ou Sylvia Plath si falaron e explicaron ao público lector que doen tanto o cerebro e o pensamento como calquera membro amputado, que doen todas as perdas mais que algunhas son intraducibles ou deben ser mantidas en silencio debido o estigma.


Na nosa literatura Xina Vega ou Úrsula Heinze tamén ousaron. E ata aquí. Dávila normaliza o proceso, mestúrao coa vida común da escritora que narra un traballo estancado de escrita como outra acción biolóxica necesaria e difícil. Faino con total normalidade porque é parte dela e convive co diagnóstico, a medicalización, desfaise do discurso manido e faise xorda ás frases ben intencionadas pero ferintes de quen arrodea, que moitas veces non son quen de entender termos como depresión, trastorno afectivo bipolar, ciclotimia ou neurose. Iso de “pon da túa parte”, “tes que ser forte”, ou “todo o mundo ten días grises” é algo común á doenza e aos procesos de dó. Mais nin na perda nin no protocolo médico a voz da narradora se empapa do exterior. É consciente de si mesma e, sen isolarse, diríxese cara á luz, vai creando unha progresión de días que tenden ao curativo e, mentres, sucédense as perdas, a inactividade, a experiencia de ter os ollos grandes e receptores, case ocelos que dividen cada momento do día en fractais de luz. Sen valorar, sen xulgar, sen argumentar. Un texto expositivo, vivo, fluído, poético, enormemente aloumiñador para quen sabe entrar nel sen o prexuízo social, médico ou literario. E necesario. Como é necesaria a conversa que se dará a seguir, de seguro.

Dávila, B., Carrusel, ed. Galaxia, 2019


Comentarios