Ás
veces hai libros que nos indican con frescura a nosa ignorancia e que
nos interrogan dun xeito intelixente e sutil. No meu caso, a
ignorancia era recoñecida dende o inicio: a miña relación coa(s)
cultura(s) xaponesa(s) é verdadeiramente anecdótica, xa non digamos
coas subculturas do manga e o anime. Malia a iso, ou se cadra
precisamente por este motivo, decidín achegarme a Anime
Supremacy de Mizuki Tsujimura en
tradución inglesa de Deborah Boliver (dende agora
Tsujimura/Boliver).
Para
alguén abertamente ignorante coma min, hai algunhas cousas que se
fan patentes dende o principio da novela: dentro do marco cultural
xaponés, o anime é unha arte popular pero de baixa consideración
social. Tamén, de xeito sutil e indirecto, Tsujimura/Boliver
permiten comprender que non é un espazo onde as mulleres estean
excesivamente presentes e onde o marco patriarcal se entende que
existe por defecto. Mais iso non quere dicir que non haxa fisuras,
que son as que explora este texto no que a propia autora, na súa
nota final, indica que se achegou ao anime dende a ignorancia de
partida máis absoluta, dende unha visión inocente que nos arrastra
a interesantes reflexións.
Anime
Supremacy é un aparato novelístico
que funciona de xeito sumamente atractivo: o libro está dividido en
catro partes, as tres primeiras están dedicadas cada unha a unha das
protagonistas, todas elas mulleres que traballan no anime e a última
é unha conclusión/interacción máis aberta das protagonistas. Por
unha banda temos a Kayako Arishina, produtora que traballa cun
recoñecido director de anime un tanto volátil emocionalmente que
acaba de desaparecer sen máis. Arishina é responsable de que un
importante proxecto que leva o nome del á cabeza saia adiante. No
medio da súa desesperación e procura de Chiharu Oji, o director,
coñecemos a unha muller chea de recursos, firme e apaixonada polo
anime. A súa historia dá paso á de Hitomi Saito, a directora
doutra serie que compite directamente coa de Oji. No seu caso
achegámonos ao esgotamento dun traballo sen pausa, dun esforzo
colectivo no que ela está ao mando. A terceira parte preséntanos a
evolución de Kazuna Namisawa, unha debuxante de genga
involucrada nos proxectos tanto de Arishina como de Saito. Sen
desvelar moito dunha trama que nos vai levando entre sobresaltos de
produción e introspección, as vidas das tres protagonistas acaban
tocándose e entrelazándose.
E
velaí o primeiro elemento no que a miña ignorancia se torna
coñecemento, porque no relato dos encontros de Arishina, Saito e
Namisawa unha pode perfectamente recoñecer como se subverte o marco
patriarcal que nos ensina que as mulleres sempre debemos competir
entre nós, dende o aspecto ata o profesional pasando sobre todo pola
competición heterosexual pola atención dos homes. Estas tres
protagonistas rachan co molde totalmente, admirándose mutuamente, ás
veces de forma silandeira e ás veces sen ser moi conscientes,
creando espazos para que as outras poidan crecer no seu
desenvolvemento creativo e persoal. Son tres protagonistas que se
buscan como referentes, mesmo se ás veces só a lectora o sabe. Por
exemplo, Namisawa, que debuxa para o proxecto de Arishina e o de
Saito, abráiase ante o xeito e determinación da produtora mentres
que se conmove coa sensibilidade intelixente da directora, a quen,
por outra banda, ninguén lle valorara o traballo ata que a
ilustradora llo fai ver. Resulta atractivo tamén comprobar como
todas elas se atopan nalgún momento presas da cultura da competición
entre as mulleres para desfacela pouco despois. Por exemplo, Saito
colabora con cinco coñecidas actrices de dobraxe, mulleres novas ás
que nun principio non trata dun xeito moi solidario. Axiña unha
viraxe da narración fai que reconsidere a súa postura e teza con
elas unha rede de apoio e comprensión mutua.
Así,
as tres van compoñendo a súa propia xinealoxía na que os
protagonistas masculinos son só elementos de contexto que en ningún
caso supoñen nin o vínculo nin o centro do relato. As tres son
mulleres que viven soas, entregadas ao traballo e á paixón creativa
que as move, mesmo se se teñen que enfrontar a moitos atrancos, a
comentarios ou inxerencias sobre o seu aspecto e vestimenta e a unhas
condicións de traballo complexas.
A
consideración do traballo, por certo, é outro elemento que
transcende do relato de Tsujimura/Boliver: detrás da paixón de
miles de fans do anime está unha industria competitiva e cruel para
quen traballa nela, un espazo de baixa remuneración, de horarios
interminables, de ostracismo nalgúns casos. Namisawa, por exemplo,
leva tempo vivindo en Enaga e non chega a coñecer o lugar ata que se
converte nun centro de peregrinaxe para fans de anime grazas á serie
creada por Saito. A visión do anime como industria que presenta a
novela é detallada e complexa, interesante tanto para quen xa coñece
o contexto como para quen, coma min, ignora totalmente os detalles.
No novela atópase un equilibrio entre a visibilización da
explotación mais tamén o orgullo de formar parte dun esforzo
colectivo, esa visión da “formiga guerreira”, como se define
nalgún momento Namisawa. Elas entenden que o anime só é posible
coa colaboración de moitas persoas e as tres levan ese espírito
finalmente ao traballo.
Tsujimura/Boliver
poñen ante nós non só unha novela sumamente entretida, con
importantes doses de humor (no que case lle vemos saír a pinga da
fronte á protagonista coma no anime mesmo), de revelacións e de
empatía, senón tamén unha dignificación daquilo que a pesar de
ser tan visible fica na marxe da sociedade. É un texto que racha
barreiras (por exemplo a que existe entre otakus e realies) e
dignifica unha arte a través doutra; un texto que crea pontes que
axudan a partir da ignorancia empática para chegar ao coñecemento.
Mizuki Tsujimura( autor) e Deborah Boliver(tradutora), Anime
Supremacy, Vertical, 2017
Comentarios
Publicar un comentario