O cento por cento, de Arancha Rodríguez

É moi difícil dicir verdades en poemas. Dicilas ben, a iso me refiro. Verdades con nomes, apelidos, lugares, desencontros. É difícil dicir fracasos en poemas sen dicir pena, e bágoas, e soidade, e abandono e supoño que tamén fracaso.

Non me gusta a etiqueta “poesía confesional” polas connotacións que innegabelmente se asocian a ela, pero se confesar é facer da náusea algo artístico, algo hercúleo, un arma, diso si, diso si gosto.

Violeta Gil (Hoyuelos, 1983) publica o seu primeiro poemario, este antes de que tiréis mis cosas (2019), con Arrebato Libros, e faino cunha voz que nos trae todo de novo sen deixar de darnos unha impresión de rotundidade arrebatadora. Porque Gil, aínda que facendo as súas primeiras incursións no mundo poético, é performer, creadora da compañía de teatro La Tristura e actriz.

E nesa faceta bicéfala da autora atopámonos cun texto que se constrúe á vez como artefacto poético e como relato interpretativo. Cada poema, unha escena. Cada escena, un exercicio de honestidade estético e roto (esas dúas palabras que parecen antónimas, e que Violeta Gil conxuga sen despentearse).

odio todo lo concreto

pero es de lo que puedo hablar (p. 20)

O poemario, dividido en tres partes (Antes del viaje, América e Ayer volví), cóntanos a migración da voz poética e a súa volta durante os anos duros da crise cunha honestidade poética brutal. Un tema sen dúbida estendido, por real, por necesario. Así como, por exemplo, Lara Dopazo fixera en ovella (2016), Violeta Gil practica ese espazo do tránsito, do medo, da estranxeiría (alí, e aquí de volta) cunha indiscreción característica. Os poemas flúen como ríos nos que nos deixamos levar sen querer, porque hai rápidos, e a lectura non pode ser outra cousa que fluída.

y si después de todo

de lo único que puedo hablar

es de que soy una persona blanca

pasando unos días en los estados unidos

iba a decir

una pequeña niña blanca

pero ya no soy una niña

aunque a veces

pantalón corto y camiseta

parezca recién llegada (p.52)

Fronte á aparencia de escrita automática, un discurso de verdade: o dunha beatnik do agora, unha nómade que non quere selo. Pero tamén o dunha persoa que vai adquirindo discurso: que se interroga ao respecto do xénero, da identidade, da cousificación, dos seus privilexios e dos dos outros. E tamén, claro, que ama, que detesta, que chora, a quen lle soa a alarma do teléfono.

Porque marchar e volver, e a incerteza na vida son algo así. Algo tan enigma e tan concreto. É desexar e berrar ben forte polo menos iso que C. Tangana e Rosalía converteron xa nun himno xeracional: antes de morir quiero el cielo / el ciento por ciento

e logo espertar, que xa soou o espertador, facer café, mirar o móbil sen whatsapps, detestar outro día de merda. Conter a náusea. Ou non contela, e escribir algo como antes de que tiréis mis cosas.

Necesario.

- antes de que tiréis mis cosas, Violeta Gil, Arrebato Libros, 2019, Madrid.