Entre La mujer temblorosa e Elegía para un americano, de Siri Hustvedt.
Ler
un libro de Siri Hustvedt é adentralos todos case que dunha vez. Atravesar tal
ou cal novela súa é saber que na obra seguinte podes volver ao xogo dos espellos
tras do que, sexa unha obra de carácter ficcional ou ensaístico, a que tes nas
mans devolverá parte do lido, enleando así unha masa de lembranzas irregulares
sobre a lectura, aglutinando e remexendo nunhas e outras, precisando delas para
unha compensación. Así é que pode pasar a quen le, que vexa como a autora
adianta nunha novela unha parte da vida da protagonista que se afianza no eu e
que, dous ensaios máis tarde, entre reflexións sobre arte, feminismo ou
psicanálise, íspese completamente do artificio de narrar para amosar que, en
parte, foi ela mesma a que se colocou no epicentro dun Brooklyn que é o seu
Brooklyn e así cola unha historia impostada sobre outra existente. Un xogo que
nos chama a ler e reler e tratar de atrapar o que é xogo ou o que é ciencia. A
ciencia de afondar no íntimo, pero tamén no éxtimo, no que se expande arredor
de quen fala, para crear unha labirinto de referencias nas que se deixe atrapar
quen le.
É
curioso que comezara ler esta autora a través do seu ensaio LA MUJER TEMBLOROSA
o HISTORIA DE MIS NERVIOS (Anagrama, 2010) un delongado e cultísimo paseo a
través da investigación sobre a orixe dos seus posibles ataques de pánico como
reminiscencia dun dó non asumido tras da morte do pai e tamén é curioso que me
vise obrigada a interromper a lectura por densa, demasiado médica ás veces,
tendente á autoexploración do trauma e con abundancia de exemplos extraídos de
libros de casos médicos e reflexións arredor de Freud, Jung, Breuer, a
psicanálise moderna, a psiquiatría como puntal da nosa hixiene mental actual.
O
libro detalla como a raíz da morte do pai a escritora comeza un camiño de
introspeción para coñecer as causas duns tremores físicos incontrolables que a
asaltan cada vez que intervén en público. O seu falar é competente e asisado,
sereno, mais o seu físico vese atormentado por unha serie de espasmos
desconcertantes que a percorren de arriba a abaixo. O ensaio, entre as
moitísimas referencias psiquiátricas e psicanalíticas nas que Hustvedt busca
atopar un diagnóstico e unha fonte do seu mal, remite a dúas novelas nas que
crea personaxes que se nutren do vivido e do investigado para tecer esta obra.
Por unha banda fai una referencia sucinta a LOS OJOS VENDADOS, novela que
refire parte da vida dunha muller que estuda, escribe e remata por entrar nunha
espiral de dor migrañosa que a leva a afondar nas relacións co seu propio corpo
e co sistema sanitario do país. Por outra, e máis intensamente, fala dunha das
súas obras de referencia, ELEGÍA PARA UN AMERICANO, onde o seu alter ego, o
psiquiatra Erik Davidsen, dá voz ao fillo que trata de procesar a desaparición
do pai e que emboca o proceso de dó desde o conflito de ser un home de medicina
máis tamén de ser un fillo desposuído da súa raíz. É curioso ver como Hustvedt
lanza desde aí unha personaxe desdobrada, o doutor Davidsen ten unha irmá,
Inga, quen tamén transpasa canda el o proceso de loito, mais a autora decide
tomar a primeira persoa, a que debulla a trama, a través da voz masculina,
porque a figura do psiquiatra é a que pode, neste caso, relatar con fondura
case experta a experiencia íntima da escritora.
Tanto
a muller que treme sen explicacións como o doutor que se busca na perda tratan
de superar a desaparición do pai. A figura literaria aglutinante de ambas as
historias provén da carne e ósos de quen desapareceu e, sen a conxunción de
ambos os dous libros, non poderiamos atopar o propio proceso da autora e
coñecer os ganduxos que hai por tras da urdime das obras. Illadas, darían nunha
marabillosa novela sobre a perda e camiño lento até a aceptación das
capacidades humanas para o medo e desesperación e nun ensaio sobre as doenzas
mentais non estimadas como doenzas propiamente ditas, senón como estados de
ánimo voluntarios frivolizados. Se cadra, a lectura de ambas as dúas simultaneamente
sexa a mellor proposta –tamén a más esforzada- faga unha prega entre a aproximación
a un fenómeno deostado pola sanidade, pública e privada como é a depresión e a
súa sublimación a través da escrita de ficción.
No
medio das dúas lecturas entrefebradas, Erik é Siri que busca ao seu pai no
incómodo da incomprensión da ausencia para a que nunca vimos preparadas de
serie pero que sabemos irremprazable e inadiable. A autoexploración, a crítica
ao sistema médico que nos perfora con medicación e burocracia pero non explica
nin acompaña. A creación dun espazo familiar de procesamento e asunción, de
transformación das emocións, todo envolto en dúas propostas individuais que se
complementan co argumentario da experiencia e/ou coa narrativa de ficción.
Siri Hustvedt,
La mujer temblorosa (Anagrama, 2010) e Elegía para un americano (Anagrama, 2008)
Comentarios
Publicar un comentario