La otra por Emma Pedreira

Se xa en La exhibicionista (Gravitaciones, 2014) Ana Lamela Rey (Viveiro, 1964) achegaba para nós unha rotundidade poética do desgazarse, con La otra, saído do prelo esta primavera con Piediciones, reforza esta súa tendencia de achegar a voz canda a nós, nun exercicio íntimo case táctil, case a marmurar, como se só estivesemos ela e nós e un único libro, soporte para o momento. Ana Lamela ten todas as armas para o directo, unha voz dúctil como a auga, dominio do silencio e da tensión, unha microunidade teatral para cada caixiña de poemas, é stand up poetry, dicción deslumbrante e un calar cegador. É corpo e  voz e ollos pechados, fonda fe no efecto da palabra, voz que se rompe. A mágoa é que a asturiana fica lonxe e poucas veces son as que se move transfronteiriza cara a súa terra natal. Daí que o poemario sexa a escusa perfecta para atopala na súa ausencia ou para atraparlle os ecos, mais a psicofonía sería a súa aliada perfecta.

Di Berta Piñán no prólogo de La otra que “construir el mundo desde la otredad, tejerlo en la ficción de aquello que es posible sólo porque se multiplica en las otras, en las que no están, en las desposeídas, en las que no tienen voz pero no son extrañas a mí” é a misión fundamental da poeta. Interpelada pola multiplicidade de voces, e increpada por unha vida que non é equitativa nos seus hemisferios, a voz da poeta asume o resto das voces. A súa pel apégase ao resto das peles, con cicatriz, con outra cor, con outros danos.

La otra, as outras, xogan, coa pericia da filóloga para confundir os límites dos pronomes. O eu que chega ao nós e as elas asumidas en cada eu indeterminado que, a través da sororidade, vai anunciando unha conxunción. A poeta vai adoitando, con voz descalza, todas as situacións que violentan as mulleres e pegándoas sobre o propio corpo. Lonxe do seu eu e do privilexio de muller branca, europea, está capacitada emocionalmente para ser todas e cada unha, unha comunidade de mulleres, nenas e vellas, vivas e mortas, ideas e prexuízos, privilexios, baixo unha única pel.

Ella elige los días fértiles con calculadora./Una vez, dejó un feto de tres meses creciendo en el cubo de basura./ Quizás era otra mujer de un planeta lleno./De un contenedor lleno de otras mujeres.

Pode lerse o poemario como un único poema que vai fiando unha historia a medrar en crueza mais tamén en reflexións e puntos de luz. Hai unha reflexión sobre a soidade que paira entre as mulleres e que vén feita de maneira intencionada desde a prehistoria; aínda que os corpos buscasen os corpos para transferir dores e forzas, o patriarcado foi amputando as pequenas fías que se reproducían para facer redes e que ameazaban a corte do macho alfa.

No tempo, coas ondadas das mulleres que van facendo pouco a pouco o seu proceso de reflexión, avivando a súa loita por recuperar as mans, o nome, os lugares, as outras van enfiando un único corpo mútuo co que é posible avanzar. Nesta rede de coidados e afectos a outra/la otra, non é un ser residual e marxinalizado pola comunidade, é o espello no que asumir o corpo non tiranizado, as súas diversidades, as secuelas da dor e do maltrato, a lingua que procurar unha nova maneira de se expresar. Mais tamén ese espello é quen de dar conta do inimigo que levamos ás costas, coma nun escudo de heroína mitolóxica, e desafiuzar os medos.

“…la avellana”

LA AVELLANA, como cualquier mujer al nacer/ tienen un sexo oculto y mínimo/ que estalla al roce./Y de eses fulgor,/ de esa inocencia,/ nace el deseo de su carne redonda, de nuestra carne redonda cubierta de piel marrón.

É poderosísima esta incrustación que o poemario fai arredor dos versos máis decantados da parte central do libro. A través do emprego da figura da avelá, a autora denuncia o atrapamento, venda, trata e depredación sexual das nenas, vítimas principais do sistema capitalista neoliberal. Traballo escravo, explotación sexual, nenas desbotadas como lixo.

Un poemario desgarrador e brutal que, pola súa capacidade de impacto por baixo dunha lectura fluída, calma por veces, tensa noutras, máis cunha linguaxe aberta e delicada, debería ser lido desde as aulas para crear puntos de referencia e abrir debate, falarmos da outra, unhes coes outres.

LA OTRA. Ana Lamela Rey. Piediciones, 2019.