Tu contas e eu conto de Susana S. Arins por Eli Ríos

Hai escritas que se acompañan con rituais necesarios. No meu caso acontéceme cos libros de Susana Sanches Arins. Nos días da publicación fuxo, a canto dan os pés, de calquera spoiler. Tapo as orellas, como as crianzas, e repito "non te escoito, non te escoito" para non romper a maxia. Esperar que chegue a obra á libraría coa emoción da noite de reises. E reservar o tempo porque sei que o preciso nada máis saia pola porta. Ese tempo sen teléfono, sen compromisos. Ese tempo só para escoitar os contos de Susana S. Arins. E volta o verbo escoitar cos ollos, oír na lectura porque as grandes contadoras, como Susana S. Arins, saen do papel para transmitirnos a memoria do miúdo. A memoria do cotián, desas cousas do íntimo das que ninguén fala e que son as heroicidades diárias como sobrevivir á precariedade ou regresar á casa despois de sentir o medo no corpo. O privado e o público. O político desde o persoal. Repensar onde estabamos o día do accidente do Alvia ou na nevarada de 1987. A narradora, nunha auto-ficción maxistral, cóntanos que facía ela ese día e nós tamén queremos saber. E, nese instante, prende a maxia. A faísca primixenia para sabernos parte da historia. Dentro. Porque a Historia que se conta nunca é individual: está quen cala e quen obriga a calar. Tamén quen ofrece as liñas do papel para erguer a voz:

E deu um nome. E sabia.^¹

Dezasete contos, dezasete poemas nos que o humor atravesa as palabras para nomear o que non existe. A nosa historia na voz que vén desde o tempo no que "Um torques de areia separava o manto azul da terra. E no norte chocava nuvens um imenso Pindo que da nossa aldeia não parecia assim tão crescido. Nunca eu pensara que o mundo pudesse ser tão extraordinário" (páx.140) ata os outros máis próximos nos que:

eu voto na rúa

porque está proibido^²

E o sorriso conxélase nos finais sorprendentes. O frío instálase entre as costelas e case doe ao respirar. "O conto é, para mim, o equivalente da poesia, mas em prosa", di a autora. A poética da narración e a narratividade da poesía conxúganse para premer na dor da conciencia. Pensar ou respirar? Aterecidas, e case afogadas, escoitamos a voz da narradora axotándonos: "Todas sabemos contar. É sentar e escrever frases, umas atrás das outras. Como quando falamos. Início, desenvolvimento e desenlace. Problema e solução" (páx. 77). E tu contas e eu conto, e temos un problema e buscamos a solución xuntas porque diso se trata, de non abandonarnos na narrativa. A narradora regresa sempre a buscarnos para protexernos do frío e cunha bombona de osíxeno. O humor e a sororidade. Crer na palabra da compañeira aínda que o alzheimer poboe as memorias. Sobrevivir ás violencias arrancándoas dos espazos sen aire, dos silencios, para construír outros novos nos que "Rimos as duas. Comportadinhas e cumpridoras das leis" (páx.135). E, incluso, para recuperar outros que habitamos desde as marxes " porque nesta manhã, a cidade é nossa" (páx. 74).

Sobrevivir ás violencias coa ferramenta da retranca na narración colectiva porque a alegría de vivir é o motor desta novela. De vivir, si, pero desartellando as estratexias que manipulan a memoria histórica ou invisibilizan as violencias. Cambiar o foco para cuestionar a intimidade, as situacións sociais, culturais, etc, para crear novas formas de amar, de relacionarnos e de ofrecer referentes nos que poder repensarnos.

E pecho a última páxina sendo consciente que a transmisión seguiu o seu destino, prendeu. A lembranza das traxedias colectivas, da memoria histórica, da neve na pel ou a das mulleres que cambiaron o día da festa. Quizais, algún día, contarei algunha destas historias e direi que lla escoitei a Susana S. Arins nun lugar no que tu contas e eu conto e todas contamos porque todas sabemos contar. E a maxia da literatura oral escrita en papel continuará o seu camiño.

Susana S. Arins, Tu contas e eu conto, Através editora, 2018