Xute! por María Reimóndez

Fotografía Lorena Conde

Este partido comeza cunha pregunta: como subverter nun único texto a idea superficial do que as adolescentes son e do que lles interesa; como darlles voz ás mozas que practican deporte; como facer iso dende un xénero como o teatral? De xeito estrito, a pregunta son tres. Mais a singularidade desta obra teatral de Sarah Delappe permite facer estas e moitas outras, expande o noso entendemento do xénero e da adolescencia como as protagonistas estiran os seus músculos.

Mais antes de saír ao campo, quenzamos. Aí é onde comeza e transcorre toda a acción desta peza: un grupo de mozas futbolistas quencen, rotan, exercitan, pasan, corren e sobre todo falan, antes de saír ao campo. Pasan diante de nós en seis semanas nas que nunca chegamos a saber os seus nomes, só os seus números. As súas voces fúndense e singularízanse nunha escrita teatral que deixa a quen a le sen alento, devecendo por ver sobre o escenario esta marabilla textual.

The Wolves é ese equipo de mozas que xuta contra a representación das adolescentes cunha voz clara e implacable. Delappe artella un discurso certeiro e sutil que se contrapón ao sector da sociedade máis deostado do imaxinario. Porque, que son as adolescentes no noso imaxinario colectivo occidental? Que as representa? A cor rosa. A superficialidade. Os risiños. O falar de mozos e de farrapos e de bolsos e de maquillaxe. E non é que estas cousas estean mal en si mesmas, estano porque son as únicas representacións que as mozas atopan cando se buscan e porque promoven un único tipo de feminidade que xa sabemos a onde leva. Se nos paramos a mirar, os mozos, pola contra, dan cunha gran cantidade de espazos de representación onde descubrirse como seres humanos importantes, útiles, válidos e interesantes para a sociedade. Seres humanos a miúdo violentos (abonda con ver a maioría de xogos ou aberracións como a película O xogo de Ender, por poñer dous exemplos), sexuais e sempre centrais no discurso. Madía leva non reaccionar logo batendo á mínima, o ego fraxilizado en canto deixan de ser o centro de atención, en canto a outra que se supón que debe aplaudir e admirar, fala e ten voz e vida propia.

Na representación, elas, as adolescentes, quedan resumidas a unha mariquita de papel insultante. Diso fala The Wolves, permítenos escoitar, como dende o furado da porta mais sen ningún tipo de vouyerismo, as conversas destas mozas que falan de política, de abortos, de discriminación, de orientación sexual, de corpos. Que se enfrontan e se apoian, que son conscientes do mundo no que viven e que son diversas. Que queren chegar a algures. Que precisan ardentemente que as escoitemos.

A linguaxe de The Wolves está viva en cada liña, segue a dinámica dun bo partido de fútbol onde as conversas se superpoñen, se entrecruzan. É unha escrita de enorme complexidade onde a migración, a crítica á idea da “nación estadounidense” (que podería ser calquera europea para o caso), as conversas sobre a regra, o sexo, a falla de oportunidades por ser mozas se expresan co ritmo incesante dos pases, das chilenas e da adrenalina que está por vir.

Delappe, dramaturga estadounidense que comeza o seu camiño, xuta e mete gol. Afirma, no prefacio da obra, que concibiu o texto coma unha película de guerra, pero o campo de batalla neste caso é un céspede artificial (o campo grande é para os rapaces), mais que mesmo nese céspede artificial “a estas mozas se lles permite definirse elas mesmas. Os seus corpos son delas e son fortes. Non queremos coñecelas como propiedades ou accesorios dun home -o mozo, o pai, o representante institucional da escola ou o goberno- coñecémolas xuntas, as unhas coas outras. Estamos no seu campo. Non elas no nosos”.

Oxalá algún día as vexamos sobre as táboas porque de certo as protagonistas de The Wolves abren outro mundo posible que habita xa neste. Un mundo que axuda a que por fin as mozas e todas nós con elas poidamos sentirnos listas para afrontar a vida. Para que comece o partido.

Delappe, Sarah. The Wolves, The Overlook Press, Nova York 2018.