O veleno vertebral por Emma Pedreira

Fotografía Paula Gómez del Valle

Escolle sempre Lara Dopazo Ruibal (Marín, 1985) un animal totémico a través do cal comunicarse co seu público lector. Se xa a Ovella marcara o seu debut poético (Premio Francisco Añón 2016) e Os Lobos na casa de Esaú (Chan da Pólvora, 2017) ceibaran a manda, é agora con Claus e o alacrán (Espiral Maior, 2018), merecedor do Premio de Poesía Fiz Vergara Vilariño do ano 2017, que recolle a animalización do seu leit motiv na figura do alacrán. Insectos, lesmas e formigas formarán o corifeo da alimaria que será fío condutor e filtro confesional do eu poético.

O alacrán fala, para Lara Dopazo Ruibal, de supervivencia. Alimaria despreciada polos demais seres vivos pola súa perigosa asociabilidade, no desespero pode atacar coa súa puga mortal ou inocular o veleno no seu propio corpo para matarse. Así actúan tamén os medos humanos, incapaces ás veces de deixarnos asumir a perda, a precariedade, a ausencia e continuar. Paralizan e mancan.

Poemario de personaxes, Lara, o alacrán e Claus amósanse vencidas desde o inicio. Os espazos son a ruína e os corpos constitúen o territorio de dor e dúbida vencidos ante o medo á desaparición da casa matriz e do núcleo familiar.

“perderei a cabeza/ o día que non esteades comigo”

Lara, que se presenta a si mesma como supervivente no medio do detrito social, enuncia as súas roturas e perdas, o útero e a súa utilidade a primeira delas, o medo ao desleixo do clan familiar e da ruta social establecida e expresa unha violencia que leva contida durante anos.

“o proceso de ser parece tan doloroso/ como unha tarde de calor”.

Lara exprésase a si mesma entre a asunción da perda e a vinganza. A violencia da rotura desencadea unha efervescencia de emocións que xogan a escindila nun posible alter ego a través do gume separatorio que encarna o alacrán que “deseña unha sombra de discordia/ sobre lara e entre as laras que habitan a lara”. Faise responsable da súa parálise corporal, de que os membros e a palabra se lle fagan de pedra no entalamento do medo, como cargada polo veleno, “as vendas vermellas nos pulsos”.

Hai moitas lecturas neste poemario. Unha delas, a que paira na lectura de superficie, e a dicotomía rendición/resiliencia que sobrevevén con cada crise. Para Dopazo falar de crise está irmandado con falar de política social, de movementos migratorios, de precariedade, de desamparo e de reconstrución da identidade desde o baleiro social. E é nesta segunda lectura onde podemos atopar restos do Orlando de Woolf cando deixamos que nos diga “claus é eu no caso de eu ter nacido con corpo de home/ e non con este útero dubitativo”.

É curioso como a voz narrativa é a de lara e sae de si propia para ser claus, ser o alacrán e tamén ningunha peza da tríade para crear unha complicidade coa lectura e crear niveis moi esixentes de lectura. Cada poema está coidadosamente envolto como pezas que, de entrechocar, cascarían, polo que como lectoras teriamos a responsabilidade de ilos desenvolvendo case cirurxicamente, tal é o coidado que esixen. Porque falamos do dano no máis alto grao de sensibilidade ao tacto. 

Na precariedade, o útero ao que se renuncia por improdutivo esterilízase e recítanse consignas sobre a inutilidade: “non viaxes”, “non ames”, o corpo e o nome deixan de ser útiles para a emoción e o pensamento. O veleno vai detendo todas as intencións, vertebrando cada mínimo movemento, desaparecendo toda ilusión de vida. Ata acalalo todo.

Dopazo Ruibal, L., Claus e o alacrán, Espiral Maior Poesía, 2018

Premio de Poesía Fiz Vergara Vilariño 2017 do Concello de Sarria