A violencia como produto histórico por Eli Ríos

Putas e insumisas é unha publicación, a modo de revista, na que se recollen unha serie de artigos que reflexionan sobre o concepto da violencia e o seu uso segundo o xénero ao que se aplique. Trátase de "realizar una aproximación a la cuestión de la violencia y la feminidad, partiendo de la dicotomía impositiva que, estableciendo roles diferenciados entre ambos géneros hegemónicos, supone a las mujeres como más pacíficas y conformadas" ( pax. 13).

No caso da violencia exercida polas mulleres hai unha dobre vulneración: primeiro, contra quen exerce o poder e, segundo, contra as directrices do propio xénero. Neste sentido, o título Putas e insumisas resulta moi acaído porque "puta" é un termo usado como " estigmatizador hacia todas aquellas que non cumplen con la normativa hegemónica" (páx. 18) e "insumisas" como forma de imcumprimento do contrato social establecido.

El comportamiento masculino, según la construcción dicotómica intergenérica, exige el uso de la fuerza para mantener y «proteger» aquello que considera «propiedad de», mientras que a las mujeres se les exige la sumisión a los valores de la pasividad y el pacifismo"

Entón, se a muller subverte o mito da pasividade e o pacifismo xa non estamos, desde o punto de vista social, ante unha violencia senón ante unha aberración por incumplir este contrato social/xénero e, iso, ten unhas consecuencias lexislativas, culturais, etc, que se debullan, polo miúdo, nos diferentes artigos. Así, Laura Macaya, fai un percorrido pola historia, moi clarificador, no que se poñen de relevo as diferentes varas de medir en canto a lexislación se refire. Ata o século XIX as mulleres eran sometidas a prevención punitiva polo que puideran facer (non por "romper" a lei senón polo que "están dispuestas a hacer"¹). Coa entrada no século XX, o discurso neoliberal espalla a idea de que as mulleres son dobremente perigosas (porque poden subverter o contrato social e as directrices de xénero) e, esta noción, mantense ata a década de 1980. As consecuencias chegan ata os nosos días porque desde as leis, as informacións nos medios de comunicacións, as representacións artísticas, ..., o proceso que se realiza coa violencia exercida pola muller só se entende " patologizándola por el hecho de actuar de manera no esperada" (páx. 111).

La violencia no es herencia específica de un sexo, pero en esta sociedad heteropatriarcal está generizada, y es por ello por lo que establecemos diferencia a la hora de hablar de ella. Según quien la imponga, tiene características diferentes. Cuando son las mujeres quienes la ejercen subvierten su rol. Pasan de ser pasivas/pacíficas/dadoras de vida, a ser agresivas/violentas, convirtiéndose en «monstruos», desarticulando su normativa de género y, por lo tanto, haciendo «monstruosidades», aberraciones de género" (páx. 118)

E, cando "subvierten su rol", pasan a ser denominadas vampiresas, monstros, ángel de la muerte, viúdas negras, etc (termos non serios para un acto non esperado) e constrúese un discurso no que as mulleres que exercen violencias son aberracións ou, como moito, só loitan por sobrevivir, polos alimentos, etc (terreo dos coidados), mentres que as violencias levadas a cabo por homes transfórmaos en heroes, conquistadores ou salvadores das diferentes causas ao longo da Historia.

Podemos concordar ou non co exposto nos artigos desta publicación, pero o certo é que nos fará pensar/repensar moitos elementos que se transmiten como verdades universais ao proporcionar un marco histórico, lexislativo, etc, que amplia as perspectivas e propón unha desmitificación que xa ten carácter de urxencia.

Sánchez, I., Olivé, N., Martín L. e Macaya, L., Putas e insumisas, Virus Editorial , 2017

1páx. 111