Algunhas lecturas fican
impregnadas en nós para sempre. Convértense en vasos capilares que
non deixan de axudar a latexar na nosa memoria bibliográfica aqueles
relatos que nos fixeron sentir e emocionar na entreliña.
En 2002, grávida da miña
segunda filla, cheguei á lectura de Memoria para Xoana de
Marica Campo, una autora ben coñecida para min, como narradora e
poeta sobresaliente, co antecedente de ter sido merecedora esta
primeira novela co Premio de Narrativa do Concello de Vilalba.
E como de memoria se
trata, porque sermos memoria viva fai parte do noso tránsito vital
acompañado, aínda son quen de me lembrar a iniciar esta lectura en
tempo de repouso xestacional vespertino.
Contan, Xoana, Xoana
que aínda non chegaches, visguenta carne a navegar nas augas
amnióticas do meu ventre, que a miña tataravoa Pepa, Pepa a Toupa,
quedou preñe en Monterroso, na feira de novembro. Nunca soubo quen
lle puxera entre as pernas a semente que deveu en Rosa, Pérez coma
ela, e sen segundo, como era habitual nos fillos a que ningún pai se
chamaba.
Non foi preciso
continuar, máis ben foi imprescindíbel determe porque a memoria de
meu, das miñas, das nosas, chamou polo acordo dos elos da cadea
propia. Retratarse nelas, no seu branco e negro, para que a
fotografía a cores non ficase deformada.
Cada xeración ten as
súas propias probas, mais ás veces súmanse en herdo colectivo e
cómpre deitalas lonxe de vez. Apropiármonos delas para as
superarmos como unha vitoria plural.
Pepa Pérez, a Toupa,
cega, analfabeta, cantante de coplas nas feiras con voz limpa e
harmoniosa, acompañando un moinante trampulleiro, enxendrou
forzada e pariu Rosa, filla natural, non de matrimonio, aínda que
non sei a que vén iso de ser “filla natural”, se artificial non
o somos ninguén e todos nacemos dun mesmo acto.
Lembra, Xoana, miña
nena que estás por chegar, que vés de Rosa, Rosa Pérez sen
segundo, a filla da cega, a rapaza fráxil con quen a vida non foi
moi mirada nin tampouco o señor de Mezur.
Cada xeración procura
avanzar, estirar os elos até os deformar e Rosa foi servir á Casa
Grande, onde o señor de Mezur, que tiña máis de vinte fillos
bravos, tentado polos praceres da carne nova, entendeuse amo para
ampliar a listaxe no corpo de Rosa coa semente que daría en
Carolina, primeiro, e en Xenxo despois.
Rosa Pérez, de novo sen
segundo apelido, porque o seu espazo foi substituído pola fortaleza
dun primeiro lugar feminino, pariu unha Carolina rexa, da estirpe do
traballo no rostro curtido e nas mans escravas.
Lembra, Xoana, miña
nena que vés en camino, que tiveches una bisavoa chamada Carolina,
que ficou viúva aos vinte e poucos anos, e que pasou toda a vida
sorrindo para fóra, por máis que por dentro lle bagoase o corazón.
Non esquezas que traballou arreo, quizais para vencer e vingarse da
súa maior inimiga, a pobreza, que a afastara de quen el amáis
quería.
A morte inesperada do
home de Carolina, logo de emigrar á procura de traballo a Asturias,
deixou no berce a Carme, nai da protagonista que relata en primeira
persoa o memorial xenealóxico á filla que avolve no seu ventre.
Carme foi á escola, o
triunfo do saber para as mulleres da casa, ao internado lonxe da
casa, como orfa pobre, onde soubo das inxustizas sociais dunha
institución formativa e relixiosa que non acollía para a vida a
todas por igual.
Non esquezas, Xoana,
Xoana que cada día es máis tanxible e estás máis cerca, que levas
no sangue a rebeldía da túa avoa Carme, a que foi alumna gratuíta
nun frío colexio de Zaragoza. Seguro é que alí, desposuída dos
seus e da fala propia, foi, pouco a pouco, elaborando a idea de
cambiar o mundo. Porque esa é carme, a muller que sempre anda na
teima de cambiar o mundo.
Con todo, a memoria das
veas cosanguíneas chega a nós, o presente, e é tempo de a
narradora, musicóloga culta e muller de mundo, que dialoga man a man
co pasado e o futuro, se descubrir ante a filla que está para
chegar, na soidade procurada dunha consciente nai solteira,
protagonista dunha fermosísima cadea de vida da que eu tamén era
un elo, un elo en que engarzabas ti e non había romper.
É tempo de nos
descubrirmos nas fillas que nos suceden. Espellamos as nosas
precedentes enchéndonos da súa memoria ao tempo que construímos un
reflexo para as nosas fillas. Herdamos para deixar sempre en herdanza
a mellora.
E pechada a lectura,
agora de novo, naceu, coma daquela, estoutro diálogo co vento:
Heiche contar, filla, que procedes das mans da terra das túas tataravoas Daniela e Carmela, das túas bisavoas Mercedes e Preciosa, das túas avoas Carmen e Jesusa e de túa nai, que aínda procura no espello do tempo a exacta reprodución que a escriba.
Heiche contar, filla, que procedes das mans da terra das túas tataravoas Daniela e Carmela, das túas bisavoas Mercedes e Preciosa, das túas avoas Carmen e Jesusa e de túa nai, que aínda procura no espello do tempo a exacta reprodución que a escriba.
Memoria para Xoana, Marica
Campo, Espiral Maior, 2002
Memorias de Memoria para Xoana por Mercedes Queixas
Reviewed by segadoras
on
12:30:00
Rating:

Ningún comentario: