Que a terra sexa leve sobre nós por Emma Pedreira

Hai algo nos vales que semella chamar pola destrución. Ou, se cadra, enunciándoo ao revés, conseguimos concluír en que o ser humano é o primeiro inimigo do seu hábitat. Botamos de menos o lugar que destruímos, mais primeiro formulamos a devastación. Encrobas, Pontes, Castrelo de Miño, Touro. Todas enchemos os ollos de xiros ao pasado, todas perdemos os ollos no lugar onde as silveiras prenderon os nosos dedos. O lugar xa non ocupa nada máis que memoria igual que os sitios da infancia teñen desaparecido. Se temos un pouco de sorte e de capacidade, ocupará versos.

Tempo fósil vén dese don. Pilar Pallarés (Culleredo, 1957) achega con este quinto poemario unha voz nova que se suma á das perdas. Poemarios sobre casas matriciais que se pechan para sempre, locus amoenus vetados para un regreso, pedras que caeron e xa nunca volverán situarse na postura inicial que acolleu os berces. Esa pertenza á terra que nos recolleu os líquidos íntimos que se mesturan coa estirpe que agora a habita desde abaixo e a imposibilidade da volta é o eixo dos fondos versos da memoria do Tempo fósil de Pallarés, unha voz máis que referencial na nosa poesía e pola que sempre agardamos nun reverencial silencio. 

 

Pronúnciase pouco, pero cada vez que o fai deixa un eco vibrante que pervive até a seguinte vez e é este Tempo fósil un libro necesario para atrapar silencio e vibración desde o alto no que contemplar a terra destruída. Asistimos á cerimonia ritual de pechar a casa no fondo da memoria con tres voltas de chave e dispoñérmonos para vivir cara adiante a suspensión do tempo da infancia, da sinestesia do interior da vivenda, da evolución do espazo que ocupaba, que segue avanzando sen a nosa presenza darredor e facendo un dano maior no punto de asumir a perda. 

 

“Da ruína da razón nace a palabra/que busca regresar, romper o cerco”.

A memoria, cando se fai poema, visualiza sobre o espazo destruído os terreos antigos e fai a casa máis alta, a floresta máis frondosa, a dor do desapego aínda máis fonda e tratada cunha voz que é única do lugar e que zumegará parte do vivido a través do cristal do sono.

“Van afacéndose a comer da miña man/

porque saben que nin elas nin eu regresaremos”

Os poemas depurados e agumados estilísticamente como lancetas para rebentar a bocha do esquecemento e do dano alternan a contención coa saturación desgarrada da memoria. Como un xogo de preguntas e respostas feita a si mesma, a autora fala coa que foi no pasado que ten que ver coa da casa, interpela ao pai que ergueu cada pedra, fala co lugar mesmo para poder recompoñer cada pedra sobre o baleiro e arrombar cada peza do “enxoval de morte” de novo no seu lugar.

O exilio imposto polas máquinas da destrución remove os alicerces e fai que os pasos se orienten á construción dun novo fogar e do poema, única maneira de ir engarzando as derrotas coa necesidade de continuar e facer do tempo un continuo de non-lugares, todos os espazos que iremos perdendo durante a vida, todos os momentos. Uns poemas que falan do máis roto de nós para aprendernos a roturar a alma e avanzar.

“Niños cuquentos,/ todas as casas que fomos repoboando/ permanencen”

 Pilar Pallarés, Tempo fósil, Chan da Pólvora Editora, 2018.