Amar, amar, aínda que non nos deixen por Arancha Rodríguez Fernández

Fotografía de Paula Gómez del Valle

Amores, de Leonor de Recondo, ambiéntase nun 1908 que semella, aparentemente, como todos os mil novecentos algo que xa nos contaron. Victoire, unha muller de clase alta, está casada con Anselme. Mentres o matrimonio tenta ter un fillo, Anselme viola repetidamente á criada, Céleste. Si, soa como un 1908 como calquera outro, no que a palabra amor non ten demasiada cabida.

Porén, cando Céleste queda (previsiblemente) embarazada, a novela dálle un xiro a eses acontecementos que xa tiñamos lido unha e outra vez en novelas do mesmo xénero. E aí, se cadra, comeza o amor.

Leonor de Recondo narra con mestría e desde unha óptica claramente posicionada o mundo do machismo transversal, no que, pondo o foco sobre as dúas personaxes femininas, aparentemente enfrontadas, consegue transmitirnos a sororidade inefable que se produce entre elas. Mentres Céleste, muller de clase baixa, é abusada sexualmente e maltratada psicoloxicamente pola súa condición, Victorie é presionada para ter un fillo a toda costa e desprezada ao non cumprir o seu rol de muller-incubadora. O descubrimento do embarazo de Céleste, lonxe de provocarlle envexa ou ira, convértese no detonante dunha tenra relación de comprensión mutua, na que as dúas mulleres se van sentindo progresivamente auténticas e libres. Pouco a pouco, a casa vaille dando as costas a Anselme e as súas necesidades, e tamén ás súas costas se vai forxando un namoramento ao comezo puramente emocional e finalmente erótico.

O libro, gañador Prix RTL-Lire e o Prix des Libraires 2015, narra o namoramento das dúas mulleres con total naturalidade, aprendéndolles á par a conectarse cos seus corpos, uns corpos que a sociedade da época mantén recluídos entre corsés e saias longas. A medida que a súa relación prospera, Céleste e Victoire fantasean mesmo con fuxir dese mundo gobernado por homes e comezar unha vida nova nunha París incipientemente bohemia, aínda que as cousas non se lles poñan tan doadas.

Amores establécese por tanto en torno aos segredos: os que o son a voces, co beneplácito silencioso da sociedade, e os que son segredos por obrigación, como a relación de Céleste e Victoire. Case case como agora.

Se ben a novela adolece dunha melancolía excesiva, que leva ao libro a certos puntos de intensidade tamén excesiva, a delicadeza coa que Leonor de Recondo é quen de narrar unha historia que xa debería ter sido narrada en múltiples ocasións é cautivadora. Existía, sen dúbida, a necesidade dun libro de comezos de século que narrase unha relación lésbica sen fetichizala ou enrarecela. E que, de paso, nos dese unha volta polo complicado proceso de liberación da muller, e pola escura complicidade da sociedade contra o mesmo.

- Amores, de Leonor de Recondo e traducido do francés por Palmira Feixas, está publicado por Editorial Minúscula.