Fotografía Paula Gómez del Valle
Cando
a corrente é tan forte que arrastra, a forza do corpo remata
escravizándose. A auga faina mansa, abátea, e con ela o corpo perde
a capacidade de loitar. Así, a única saída é facer o morto.
Deixarse flotante pola corrente violenta, esperando volver. Esperando
salvarse.
Desde a primeira páxina,
a palabra que dá voz a Corpo de Antiochia nos advirte de que
non sabe refacer camiños que non sexan os da perda; unha advertencia
que acompaña o referente de Antiochia, a histórica cidade que foi
tanto para ficar, finalmente, condenada a ser ruína, e máis o do
corpo, a importancia da carne, dos fluídos: os dous amarres
fundamentais do precipio ao que nos asoma o poemario.
Corpo de Antiochia,
da poeta Tamara Andrés (Combarro, 1992) estrutúrase en tres partes
diferenciadas: a extinción, o desterro e o retorno. Como se dun
itinerario de rescate se tratara, danos a entender a posibilidade
dunha fenda de luz, dunha expiación, cando en realidade, “nunca
puiden denominar / as miñas moitas cidades / porque fun continuo
desterro” (p.71).
Corpo de Antiochia
representa a necesidade
de deixar testemuño da barbarie antes de perder a capacidade da
fala, antes de perder a voz.
Así, nun exercicio
íntimo e desgarrador, a voz poética arrástrase polo camiño do
poema nunha fame que non cesa nunca. Esta voz, confusa ás veces,
certeira outras, fala desde o eu, e por veces desde o nós, un nós
que nos é descoñecido, que non parece cohesionado, que non abraza
ningunha loita. Un nós tan contemporáneo como un exército de
oprimidos, distantes, incómodos pero incapaces de librarse das
cadeas. Incapaces, se cadra, de sentilas. O nós e o eu confúndense
creando unha sensación aínda máis alienante no camiño do
desterro. O camiño da mudez.
Acaidamente de cando en
cando certos poemas se libran da mera supervivencia, son críticos e
encaran. É o caso de O apreixo: “IMPRIMIMOS o noso
abecedario / occidental cunha fusta ardente / sobre os corpos de
todas as / demais linguaxes” (p.35). Pequenos intres de poder, de
rescate da fala, dentro da contenda tímida que o poemario emprende
contra certas estruturas sistémicas, que rematan diluíndose nunha
sorte de supervivencia constante a un universo distópico: realista,
moi realista, pero desdebuxado. En Corpo de Antiochia non hai
unha reivindicación concreta, non hai masas demandantes, non hai
músculo. Hai un corpo metonímico, un corpo que son moitos corpos,
horrorizados, paralizados, nus e, finalmente, sometidos. Hai, sobre
todo, violencia indiscriminada. Realista, si, moi realista. Aínda
que non describa aos verdugos.
Tamara Andrés consegue
transmitirnos a doutrina do corpo aberto en canle, a testemuña de
antes da descomposición. “A entrega dun corpo: / un acto liberal /
ou suicida?” (p.37). Nese exercicio de recuperación da fala (isto
é, da voz, enmudecida polas cinzas da destrucción, pola diáspora,
pola opresión) asistimos agónicas como lectoras ao proceso do corpo
desnutrido, claustrofóbico ao non atopar saída a pesar dese
“retorno”.
Só a auga, na súa
vivacidade, parece rescatar a linguaxe, os salaios, o camiño da
nostalxia. A ela se entrega a voz poética como acto desesperado. E
nela, líquida, deixa os seus vestixios. O que lle quedou da
protesta. Antes de ser arrastrada pola corrente. Antes de facer o
morto.
Corpo de Antiochia
(Tamara Andrés, 2017). Editorial Galaxia.
Comentarios
Publicar un comentario