Caixa de mistos por Ánxela Lema

Fotografía Paula Gómez del Valle

Caixa de mistos, de Patricia A. Janeiro, cóntanos a historia de Ulises Grosz, un escritor un tanto perfeccionista, maniático e frustrado que descobre que só alterando a súa tan medida rutina vai poder, por fin, sumerxirse nunha escrita continua, sen pausa, coa que acadar o recoñecemento que tanto tempo leva esperando. Janeiro somérxenos, pois, neste proceso de escrita ininterrumpida ao que asiste Grosz por causa tanto de feitos que se están a dar nese momento en Galicia, como por diferentes persoas que cruza pola rúa nos seus matutinos paseos e que tanto semellan inspiralo. É así que comeza un xogo de cámaras ao redor dunha noite de San Xoán en Santiago de Compostela, un dato que, de seu, outorga misterio e acción a esta novela. Entre cacharelas e alcohol, por tanto, moitos son os sucesos que acontecerán.

Nesta liña un tanto cinematográfica que veño de indicar, todas e cada unha das personaxes que aparecen nesta historia crúzanse, ben por azar, ben por se coñeceren previamente, e fan que nos sintamos como viandantes silenciosas, curiosas e expectantes con cada persoa que chocamos e pola que estaremos dispostas a deixar o que estabamos a facer con tal de saber cada vez máis. Janeiro sóltanos nas rúas de Compostela e, asegúrovolo, ficaremos enganchadas a todas as historias coas que imos topar.

Con Abel e Dimas, por exemplo, descubrimos unha rede mafiosa galega dedicada ao roubo dunha parte do patrimonio histórico e cultural galego, os cruceiros, e márcasenos un ton de novela negra conseguido á perfección. Así, meténdonos polas calellas polas que nos levan estas dúas personaxes daremos con Dios, o xefe para o que traballan por encargo, e viviremos momentos de escuridade, intriga, medo e indecisión por parte dun Abel, un mozo estudante de historia da arte, que non sabemos moi ben como puido terminar nese mundo.

Continuando polas rúas de Compostela topamos con Rosalinda, que vivirá nesta noite un lío amoroso con Abel, e con ela metémonos timidamente no movemento asambleario estudantil. Coñecemos unha rapaza que se esforza en vivir como ela quere, sen depender de ninguén e que se sente un pouco perseguida polas personaxes masculinas que cruza e que non entenden que é unha muller dona de si mesma e libre de decidir con quen deitarse e con quen non.

As vereas da cidade universitaria por excelencia tíñannos que levar, case que por obriga neste ambiente estudantil compostelán, a un deses típicos bares en que se reúnen os amigos. É así que encontramos o bar onde traballa Txema, familia política de Rosalinda, e no que Roi, Iria e outras amigas e amigos se reúnen para xogaren e beberen. Historias de amor de mocidade, inseguridades, saídas de ton... nunha noite de San Xoán en que os excesos por causa do alcohol foron moitos e que levarán a unhas e outros a tomar decisións cuxo final apenas poderedes coñecer no proceso de lectura.

En definitiva, Caixa de mistos é unha novela de intriga, que engancha e que lemos dun tirón coa ansia de saber que é o que pasa con cada unha das súas personaxes. Unha lectura, ademais, das que xa non quedan, nun formato case tan alongado como o cruceiro que acompaña a capa. Unha historia sen finais felices, real e crúa para regalar a quen di que non hai apenas novela negra en lingua galega escrita por mulleres. 

[Patricia Janeiro, Caixa de mistos, Sotelo Blanco, 2003]