Fotografía Paula Gómez del Valle
“Eu
quería entender que estaba a acontecer. En que momento me
equivoquei.” Así definía María Alonso, a autora, o propósito de
Transmigrantes
nunha
entrevista no Diario
Cultural.
E é ese “equivoquei” o que
marca un peso invisíbel pero omnipresente que acompaña á lectora
ao longo de todo ese traxecto, de ida (e de volta?).
Transmigrantes,
publicado
por Axóuxere
Editora,
preséntanos unha realidade tan palpábel como escondida: a dunha
mocidade emigrada para “medrar profesionalmente” que remata
servindo copas ou limpando váteres en (inserte grande
metrópole do imaxinario occidental); poñamos, Londres. O mérito
deste libro reside precisamente nesa ansia de dinamitar o mito da
emigración actual como unha panacea chea de oportunidades, unha
mentira construída á medida do aparello do poder e a ideoloxía
neoliberal. E iso consegue facer desde a primeira páxina.
Se
ben a análise compartida – e por suposto, aparente – da falla de
políticas públicas que incentiven o emprego no noso país (e
raianos), así como a falla de oportunidades e precarización das
máis mozas que dá lugar a situacións insostíbeis, Transmigrantes
pon
en dúbida que a solución a esa situación sexa unha fuxida. E non
fala Alonso de fuxida no senso pexorativo (alomenos, non para quen
foxe), senón da idea da procura desesperada dun futuro nun lugar que
é vox
populi
que
é “máis avanzado”, que ten “máis oportunidades”, que é
“máis cosmopolita”. Así, miles de mozas e mozos, título en man
ou en pendrive,
rematan sen saber moi ben como en Inglaterra, en Alemaña, en Canadá
ou en Australia. Alentadas pola idea consabida de que alí atoparán
algo “do seu”, así como por unha frustración inherente aos anos
de paro e precariedade posteriores aos estudos. Atopando, no mellor
dos casos, traballiños na hostelería, en hoteis ou en academias, se
teñen moita sorte, estas comunidades transmigrantes (trans,
porque migran sen saber ben onde, con que obxectivo, ou cando
voltarán; considéranse en transición) van palpando pouco a pouco
unha nova decepción: a de sentírense estafadas por esa idea
competitiva e neoliberal do “home feito a si mesmo”. E sen teren
conseguido o que ían buscando.
Algunhas
voltan, outras fican – con esperanzas, sen elas, por amor, por
apego, por resolución -; pero non é tanto no desenlace como no
proceso no que Transmigrantes
pon
o foco. E faino desde unha escrita analítica que se combina cunha
narración en primeira persoa: a da propia autora e a súa
experiencia en Edimburgo.
María
Alonso fala dese exilio imposto, ás veces autoimposto, cunha escrita
en ocasións emocional pero tan verdadeira que é imposíbel non
crela. A lectura é difícil por momentos; a distancia, imposíbel.
Quen non ten unha amiga, familiar, compañeira, filla, neta,
parella... en definitiva, unha transmigrante? Non é unha
mocidade
emigrada; é a
nosa.
E nesa especie de migración sen retorno aparente, líquida, atrapada
no subdesenvolvemento de non crerse tal. Talvez falte unha ollada
máis crítica á mocidade que decide crer a mentira da migración e
o éxito, sentíndose máis preparada do que foron os seus avós (que
tamén migraron) e máis merecedora de oportunidades que quen non
estudou. A súa falla de conciencia provoca en moitas ocasións
labazadas de realidade. Pero si se recolle o drama da emigración
desde múltiples perspectivas, incluso desde persoas que
aparentemente proveñen dun lugar moi similar, pero que enfrontan a
situación con olladas diferentes. Comparten, iso si, un sentimento
de desilusión, frustración e escepticismo.
Si critica a autora, e desta vez
con forza e sen tapuxos, á mal chamada “fortaleza europea” e a
súa responsabilidade na situación de precariedade e expolio de toda
unha xeración, atrapada entre a xenofobia e ultranacionalismo
dalgúns e o hipócrita discurso europeísta de outros. Se ben é
certo que ignora en grande medida as consecuencias desta falacia para
comunidades non europeas, castigadísimas por unhas leis que se
asentan no máis profundo clasismo e racismo, vítimas de conflitos
creados por ese imperio do poder (así como o seu discurso), a autora
destaca a mentira na que as mal chamadas clases medias europeas
caeron ao permitírense mirarse nun espello distinto ao destas
comunidades oprimidas. Crerse máis, mellores, lexítimos, sen facer
críticas ao privilexio. E anima, en primeiro lugar, á
concienciación; en segundo lugar, á rebelión, á acción
colectiva, dun grupo tan silenciado como silencioso a pesar do seu
importante número e que na maioría dos casos se atopa atomizado,
excesivamente atrapado nas súas loitas individuais.
Conta todo isto María Alonso con
esa escrita tan limpa que podería darse na terraza dun bar, no
descanso do choio, por Skype. Neses espazos transitivos. Pero non dun
xeito derrotista, senón rabioso, alporizado. “Que non nos quiten o
dereito ao pateo”, afirmaba nunha presentación no Numax en
Compostela o pasado abril. E así, entre maletas, é como unha
transmigrante ensina os dentes.
[Transmigrantes.
Fillas da precariedade. María Alonso Alonso. Axóuxere Editora, 2017].
Escuras andoriñas por Arancha Rodríguez Fernández
Reviewed by segadoras
on
18:21:00
Rating:

Ningún comentario: