O cuarto de Charo Pita

Catro paredes no alto dunha casa onde tocar a vida (a morto xa tocaban outros), a ladaíña ritual de resoar historias: o lapis, o badalo; o folio, a campá; unha xanela cunha randeeira e unha mesa chea de libros e papeis …

Esa é a imaxe que teño dun dos meus primeiros cuartos propios, onde, como en tantos outros, busquei a intimidade da palabra cunha inxenuidade que aínda agora me conmove: tres criaturas nadas en catro anos garanten moita tralla de deus como para acougar en soidade nun cuarto afastado, alá rañando o ceo.

Habitación tiña si, pero o que eu precisaba estaba en íntima relación coa teoría espazo tempo: o espazo sen tempo non existe. E eu era unha muller na procura dun oco, dunha paréntese, dun intermedio entremedias, dunha estadía dunha hora nas marxes do reloxo, como se o miñaxoia tivese a calidade de xirar as agullas vinte e cinco horas no canto de vinte e catro só porque eu llo pedise.

Non me dei por vencida. Posto que o señor Cronos non estaba da miña parte mirei maneiras de que me deixase desfacer ao meu antollo. Tendo sempre como modelo a Virxinia Woolf, escribía mentres se cocían as patacas …(1). Tamén desenvolvín recursos para situacións límite. Cega ao folio en branco pola xa devandita imposición do reloxo, os meus instintos homéricos leváronme a compoñer poemas orais, que aínda lembro. Seguindo o ritmo libre que me brindaban estas composicións, cambiaba cueiros e fregaba pratos. Mesmo no berce arrolaba os nenos con elas, non por ilustrar os cativos, senón por prudencia, non fose esquecer os versos antes de poñelos a salvo da desmemoria, esborranchados no revés dun tícket de supermercado, por exemplo. Isto é, sen tempo para ocupar un cuarto que de feito posuía, creaba na miña cabeza recunchos para xogar coas palabras, un tempo libre dentro do atarefado que me permitía moverme en liberdade, alomenos polo meu interior. Daba igual o labor que estivese a realizar nese momento, o único importante eran esas explosións de concentración e creatividade que pingaban no meu día a día e que lle daban aos meus quefaceres rutineiros unha dimensión nova, unha singularidade coa que me sentía capaz de enfrontar mesmo os momentos máis agrisados. Un cuarto de supervivencia onde poder desenvolver o que as circunstancias se empeñaban en mutilar.

Daquela non pensaba en publicar o que escribía, tan só me concentraba na necesidade de manifestarme no mundo dende a miña individualidade, coas miñas peculiaridades, os meus gustos, as miñas tendencias naturais. Escribir era unha delas.

A pouco que os nenos foron medrando, a cousa foi relaxando e non tardaron en comprender que tanto seu pai (co que partillaba a súa crianza) coma min precisábamos dun tempo en soidade (ou en silencio) para as nosas cousas e seica foi a nosa actitude ou as explicacións que sempre lles demos ou o ambiente que intentábamos xerar, pero axiña os cativos entenderon e aceptaron a regra e mesmo eles a poñían en práctica ás veces. E o caos tendeu a diminuír.

Curiosamente, o que os nenos comprenderon con naturalidade en canto tiveron uso de razón, non o entendeu unha gran parte dos adultos que nos rodeaban. Explícome. Amais de utilizar con maior frecuencia o cuarto propio, comecei a desenvolver o meu labor como narradora oral, para o que precisaba viaxar, ás veces ata pasar unha semana ou dúas fóra da casa. Isto, naturalmente, entroncaba coa necesidade e o dereito que ten toda persoa a ser economicamente independente realizando unha actividade que a satisfaga. A raíz disto pasaron dúas cousas sorprendentes. A primeira foi que houbo quen me acusou de “abandonar” os meus fillos. A segunda, tamén surrealista, foron as loanzas con que regalaban a seu pai por coidalos mentres eu estaba fóra (non “traballando” senón “facendo as miñas cousas”), e mesmo (iso xa era o colmo para os meus detractores) cando eu estaba na casa e podía encargarme! As máis inocentes, pero que tamén doían, eran esas frases referidas á miña parella que viñan acompañadas dun suspiro de envexa:


- Que sorte tes!

Ao que eu retrucaba:


- Pois el tamén.

(Sempre intento ser xusta, tamén comigo, xa que logo, a igual calidade na tarefa realizada, igualdade de eloxios. Faltaría máis. Menos mal que podía pecharme no meu cuarto propio para desafogar na escrita!).

Así estaban as cousas. E empecei a comprender que, para ese sector do mundo que cre posuír a fita homologada de medir comportamentos alleos, ser muller implica ter fillos e ser nai significa entrar dentro dun molde. Non lles cabe na cabeza que existan diferentes maneiras de abordar a feminidade, e moito menos a maternidade. Para eles é un puro acto de repetición, non ten nada de creativo. A quen se lle ocorre inventar día a día a nai que se quere ser! A quen se ocorre intentar compasar a busca da realización persoal coa crianza dándolles ás dúas cousas a mesma importancia! Para saber como educar hai que coñecer primeiro como se quere educar. E para iso non abonda coa mecánica de cambiar cueiros, fai falla unha vida social, laboral e un cuarto propio, un recuncho que che permita ir destilando a vida ata chegar á esencia do que queres ser.

Agora vivo soa e, aínda que teño cuarto propio, sigo sen tempo abondo para facer todo o que me gustaría. O meu cuarto está no alto. Hai unha xanela que raña o ceo cunha randeeira ao lado e unha mesa de xantar co ordenador chea de libros e papeis. A mesa está xusto ao cabo dos fogóns onde escribo mentres e cocen as patacas...

Hai costumes que non cambian.

1. “Estou escribindo mentres se cocen as patacas.” Virginia Woolf Diario: 20 de agosto de 1930