O cuarto de Berta Dávila

Imaxe: Berta Dávila

Por Berta Dávila

Querida Virginia,

Este é o lugar onde me sento a escribir desde hai pouco tempo, antes fíxeno noutra mesa e noutra casa. A diferencia doutros espazos que tiven, este é un lugar creado para escribir, e iso quere dicir que non invadín, como outras veces, lugares que se axeitasen ao traballo literario, senón que fixen nacer un espazo cálido onde escribir historias. A finais de xaneiro púxenlle grilandas de luz e para cando chegou febreiro comezou a parecerme ben que o meu fillo fixese trazos de cor sobre a madeira da mesa. Crear un lugar para min non significa que non permita que outros seres o visiten de vez en cando.

Teño un fillo que vai facer dous anos e escribo estas liñas sentada nunha cadeira onde colga o seu abrigo verde e unha bufanda gris que trouxen de París hai algúns anos. O que quero dicir con isto, supoño, é que os dous temos o mesmo dereito a conquistar os espazos e os tempos da casa coas nosas prendas de amor e de abrigo, e que até o de agora conviven sen estorbarse os meus libros e cadernos con animais de peluche, comidiñas de xoguete e pezas de puzzle perdidas. Isto non é sempre doado: o libro coa poesía completa de Anne Sexton ten nunha esquina as marcas dos primeiros dentes do meu fillo, que non é quen de discriminar sempre cales son os obxectos que non cómpre levar á boca.

Coido que ata agora sempre tiven un cuarto propio para escribir, ou cando menos no que poder pecharme do mundo exterior para abrir outro inventado, pero case nunca estiven cómoda en ningún deles, e por iso preferín a escrita sen paredes: corrixín compulsivamente unha novela en distintas terrazas no verán de 2013, espallei poemas pola alfombra da sala de estar, pechei capítulos na cama baixo o esredón e mesmo traballei nun poemario durante meses no corredor da casa.

Nesta altura, o cuarto de escribir paréceseme ao cuarto de costura que a miña avoa, que cosía moito mellor do que eu escribo, non chegou a ter nunca. Non só me parecen cousas semellantes porque escribir e corcoser teñan concomitancias obvias, senón porque os dous queren ser un lugar de agocho, espazos reservados como caixóns que gardasen segredos ou actividades que fose necesario preservar do visible. Non quero protexer a miña escrita dos outros nun cuarto pechado, nin arredar a quen conviva comigo do feito de que eu escribo. A casa na que eu viva ten que ser, toda ela, a casa que a miña literatura ocupe por completo. As agullas e os fíos da costura narrativa e poética non poden ser tratados como perigosos ou clandestinos.

Non penses que non entendín o que querías contarnos cando dixeches que toda muller precisa un cuarto propio e cincocentas libras anuais para escribir novelas. Pero a verdade é que non tiven o equivalente a esas cincocentas libras sen que me custasen renunciar ao tempo de escribir para traballar noutras cousas e, ao cabo, non me decido sobre o que debe ser o oficio da escrita. Ignoro se me dedico a unha empresa burguesa porque podo solventar a intendencia económica por outras vías, ou se me dedico a un empeño precario porque o meu traballo non me permite sobrevivir se non adopto o pluriemprego como táctica.

Non penses, insisto, que non entendín que o que querías contarnos é sobre todo unha metáfora. Pregúntome se as mulleres temos xa, por dereito, un cuarto propio na literatura galega ou na de outros países, e se é bo ou necesario que o teñamos. Coido que iso pretende facer o sistema con nós, recluírnos a todas nun mesmo lugar, nunha literarura de mulleres, nun espazo editorial e literario presuntamente feminino. Supoño que alí é onde non molestamos, dentro do cuarto de costura. Molestamos cando queremos conquistar os espazos que foron sempre dos homes, e que os nosos libros e as nosas ideas sexan igual de visibles, que non haxa que ir buscalas, que non renuncien, de novo, a ningunha parte da casa.

Se teño que dicir a verdade, o lugar onde me sento a escribir tampouco é sempre coincidente co lugar no que escribo. Os meus libros pasan sempre unha longa fase en forma de ovocito dentro da miña cabeza, na que van medrando escenas, ou imaxes, ou personaxes ou tramas ou versos. A escrita é un espazo predominantemente mental, que se abre en case calquera circunstancia: mentres conduzo, baixo a billa da ducha, cando agardo nun aeroporto, e sempre que viaxo. Dixen unha vez que a miña última novela naceu nunha viaxe en barco desde o norte de Italia até o porto de Barcelona. É verdade.

Teño claro que ás mulleres que escribimos nos fai falta ese lugar mental, e que para iso precisamos que a nosa cabeza non estea saturada continuamente por todas as demais cousas que implica ser muller ou nai ademais de escritora: a loita contra o machismo, o peso do patriarcado, iso que os demais precisan ver en nós para se sentir tranquilos e conformes co transcurso das cousas, e a reivindicación constante de quen somos.

Eu decidín educar ao meu fillo no feminismo, romper as paredes do cuarto propio, e dedicarme a un oficio que, sexa precario ou burgués, debe ser sempre revolucionario. Aí é onde quero escribir o meu nome. Aí, querida Virginia, xunto ao teu.

Afectuosamente,

Berta.