![]() |
Imaxe: Paula Gómez del Valle |
Por Rosa Enríquez
Deshabitar a casa,
o libro de poemas de Miriam Ferradáns (Bueu, 1982), que vén de levar o Premio
Francisco Añón de Poesía, ábrese cuns versos do poeta cubano José Martí. Estes
concretamente: “As verdades elementais/caben nunha á de colibrí”. Coido
que os escolleu con moito tino, pois quen lea o libro poderá decatarse de que
si, en efecto, os versos de Martí son un anticipo da trama poética que
Ferradáns desenvolve neste traballo. Certamente, estamos ante un relato tenso e
intenso no que a presencia dos paxaros é constante. É coma se estas aves
traducisen unha inquietante teima interna, a da propia animalización que
arrodea os habitantes desa casa. “Viñeron en grupos ben organizados e
chamáronlle bandadas”, podemos ler xusto despois desa cita de Martí. Con
este verso sitúanos, sen contemplacións, dentro da casa. Unha vez alí,
recibimos con intranquilidade esa bandada. Mais, que bandada? A dos paxaros.
Chegaron e invadiron todo, porque estaba aberta. Daquela, aclara, “Ninguén
os puido acusar de invadir o noso espazo”. Evidentemente o conxunto
entrou nese lugar libremente, sen oposición de ningún tipo. Esta maneira de
entrar e trazar unha danza devastadora non sucede en todas as casas, só nas dos
pobres. Por iso a voz de Miriam murmura entre paréntese, ao final dese poema, “Din
que sempre están abertas as ventás das casas dos pobres”. Ata aquí, tan só
as primeiras liñas deste relato poético desgarrador, que quere situarse no centro
da ferida, coma quen vive en guerra co instinto e ofrece, por tanto, a crónica
do fracaso, dun intento estéril de se sobrepór ao medo e vencer: “Ás veces
escoitabamos o lobo/ e trababamos na lingua ata facernos sangue/ porque algúns
fluídos impiden, no instante, a palabra:/ tragas ou esganas”. As persoas que habitan ese lugar en ruínas,
saben dos lobos, dos paxaros, están preparadas. E ceden: “Viñeron todos contra
nós e deixámonos comer”. Entregan o que son: a súa liberdade. Estamos ante
un relato tenso, insisto, que sitúa a escrita de Miriam nun punto singular e
atraente: na narratividade poética, a golpe de disparos. Non hai explicacións
minuciosas, nin xogos de palabras. Nada. Só a sinxeleza, a capacidade de nos
saber tensar e poñer en xaque. Non temos moi claro se se trata de licántropos
-aparece a figura do lobo, no papel que lle é propio ao longo da literatura, se
cadra inxustamente- ou de paxaros mordedores, tampouco temos moi claro, nunha
primeira lectura, se eses paxaros representan o conxunto de persoas que
criminaliza a pobreza ou simplemente os comedores ávidos de miseria, que, na
súa mediocridade, buscan matar para ser. Non temos nin idea, porque Miriam
simplemente lanza versos, bótaos no papel, suxire. É esta suxerencia a que
dispensa ese carácter seductor ao que escribe. A autora narra poemas, poetiza
contos, escribe e describe, constrúe imaxes en branco e negro para nos amosar a
grisalla. É clara, directa, renuncia as trampas da linguaxe. Sen esforzo nin
dobrez consegue ubicarnos dentro dese espazo estraño, de ventás abertas, no
medio dunha situación cruenta. “Foi un canibalismo amábel, como amar/e
como amar,/ había premeditación na dentada” . Puidese ser que a
fame, como amar, fose quen de incitar ao devandito canibalismo, que, en certo
xeito, devén neste relato poético unha urxencia. Quen come a vida allea, que
asume esa condición de alimento útil, sobrevive. No medio disto temos anacos do
pasado, intres da vida cotiá que a poeta nos ofrece para configurar o marco no
que estas cousas terríbeis sucederon, para que saibamos desa pobreza que
extenúa e parte os corpos, ao tempo que rillan no pan -cortabamos un anaco e
bendeciamos o pecado da fame- e buscan acubillo nas “sabas de flanela”,
nas que “medraba a piolla”, porque vivir era iso, protexerse, para
finalmente, deixarse ir, botarse ao vento. Quen habita nas casas con vento,
está á mercede do delirio, e, por esa razón, leva nos ollos a miseria, o temor,
a fame e a tristeza. Anda “coas pupilas dilatadas sempre”, posibelmente
en estado de alerta . Doente na propia vixilia. Entón -preguntámonos- non é
posíbel regresar da dor e acadar certa calma? Quereriamos non formular esta
pregunta, polo que ten de demoledora, para, no seu lugar, pensar, por exemplo,
na posibilidade de resposta, nunha sacudida interna que nos incitase á
sublevación, e non rematar así, entregando o que somos a ese festival
sanguento. Porque quen quere ser carne útil e abandonarse ao que nos dixeron
que somos? En todo caso, Miriam é quen decide. Este é o seu relato que fecha, contundente,
con estes versos: Algunhas frechas non teñen orificio de saída. E así
nos deixa, fronte a un abismo que cómpre ollar de fronte: a ferida.
Miriam Ferradáns: Deshabitar a casa, 2017.
Canibalismo amábel
Reviewed by admin
on
08:38:00
Rating:

Ningún comentario: