![]() |
Imaxe: Paula Gómez del Valle |
Por Eli Ríos
O feito de que a
policía de Lugo, nos finais de 2016 e cun pé no 2017, nos pedise ás mulleres
que non saísemos da casa para evitar violacións tróuxome á memoria un fragmento
de Sólo para mujeres [1]:
Pensé en el matrimonio y sus leyes, en el miedo a salir de noche, en el miedo a viajar, en la conspiración de los hombres para tratar a las mujeres como seres sin importancia..., existe más de una forma de violación. Las mujeres son invisibles, insignificantes o demonios, castradoras; son esclavas o zorras y a veces ambas cosas a la vez. (...) Todos estos años, estos siglos, estos milenios, y todo ese odio, piensa en los libros, y en el fondo, la misma amenaza, el mismo acto: la violación. ( páx. 691)
Esta novela,
publicada no 1977 en Estados Unidos co título orixinal The women's room, foi
un auténtico revulsivo, e un éxito de vendas, no momento, porque non só nos
conta a historia da protagonista Mira Ward nas décadas de 50, 60 e 70, senón
tamén a das mulleres que a rodean e que se ven a si mesmas como "criadas sin sueldo" dentro
dese soño americano. Ese soño americano con urbanizacións nas que se relacionan
nun mundo de coidados (home, fillos, etc) cun papel moi limitado: ser boa nai,
boa esposa e boa ama de casa. Ese soño americano que, aínda hoxe en día, nos chega,
a través da pequena pantalla, en series como Mujeres desesperadas. Ese
soño, americano?, no que quen sae do marcado pola sociedade será centro das
críticas. A lectura desta novela coral non só nos levará a deter a nosa mirada
desde o punto de vista femenino desa época na que se loitaba por conseguir
grandes avances nos dereitos sociais, senón que nos convida a re-pensar a
xénese destes movementos desde unha perspectiva existencial e de xénero.
Estamos preparadas para esa lectura? A propia autora ofrécenos o seu punto de
vista no prólogo que escribiu en 2009:
"Cuando en 1977 me preguntaron qué desearía con respecto a Solo para mujeres, respondí que deseaba un futuro en el que nadie se identificara con la novela porque hombres y mujeres habían aprendido a vivir juntos en armonía. Por desgracia, pese a lo mucho que ha mejorado la vida en Occidente, los valores y las actitudes generales en el mundo se han desplazado en el sentido contrario: hacia una mayor hostilidad entre los sexos, La situación es hoy tan grave que puedo imaginar el día en que no esté permitida la publicación de novelas como esta" ( páx. 20)
Neste prólogo
(que merece unha lectura demorada e recomendo encarecidamente) a autora fai un
percorrido polas diferentes representacións sociais (política, relixión,
literatura, etc). Atravesa diferentes épocas para chegar á actualidade cunha
conclusión demoledora:
"La única creencia compartida por todas las religiones y estados-nación del mundo, con independencia de sus deidades o su sistema económico, es la dominación masculina,. Cuestionar la idea establecida de que los hombres, por naturaleza o intervención divina, son superiores a las mujeres significa cuestionar el núcleo de casi cualquier sociedad. Solo para mujeres cuestiona directamente la creencia en la dominación masculina, y debido a dicho cuestionamiento la autora ha sido atacada y tildada de «andrófoba»." ( páx. 20)
E, pese á
valentía da editorial Lumen de publicar unha novela divertida e, ao mesmo
tempo, cuns contidos tan necesarios, o mesmo título supón unha violación, unha
invisibilidade. É só un libro "para mulleres"? Este é o párrafo
inicial da obra orixinal:
Mira was hiding in the ladies’ room. She called it that, even though someone had scratched out the word ladies in the sign of the door, and written women’s underneath. She called it that out of thirty-eight years of habit, and until she saw the cross-out on the door, had never thought about it. Ladies’ room was an euphemism, she supposed, and she disliked euphemism on principle. However, she also detested what she called vulgarity, and had never in her life, even when handling it, uttered the word shit.[2]
The women's
room perde na traducción non só a declaración de intencións senón o mesmo
espazo! Ese espazo simbólico e real que a autora retoma dos textos de Virginia
Woolf en A Room of One’s Own. Ensaio que está baseado nunha serie de
lecturas que Virginia Woolf fixo en 1928 en dous colexios para señoritas da
Universidade de Cambridge. O mesmo lugar no que termina a novela de Marilyn
French.
En Solo
para mujeres a habitación está inzada de vidas de mulleres. Ese baño que se
encadra no subterráneo, no doméstico e onde se constrúe o pensamento-identidade
feminina para sair do espazo pechado, do íntimo a un mundo dominado polo patriarcado.
As habitacións físicas están poboadas, tamén, por outras dialécticas e
interiores. E a través das páxinas non só as percorremos. Quizais algunha tamén
nos resulte familiar. Demasiado.
[1] FRENCH, M., Solo para mujeres, Lumen, 2012.
[2] "Mira estaba escondida el lavabo de
señoras. Así lo llamaba, aunque alguien había tachado la palabra «señoras» del
rótulo de la puerta y escrito debajo «mujeres». Así lo denominaba por
costumbre, por treinta y ocho anos de costumbre, y hasta que reparó en la
tachadura jamás había pensado en ello. Consideraba que «Lavabo de señoras» era
un eufemismo y, en principio, le desagradaban los eufemismos. Sin embargo,
también detestaba lo que denominaba vulgaridad y nunca en la vida había
pronunciado la palabra «mierda», ni siquiera cuando se ocupaba de ella."
Comentarios
Publicar un comentario