A muller que viviu un ano na cama

Butterflies, por Leanne Surfleet

Por Eli Ríos

En abril deste ano morreu Sue Towsend, a autora desta novela. Ao ver a nova sentín curiosidade pola súa obra. Así foi cómo descubrín que foi unha das precursoras dun xénero descoñecido para a literatura galega: o chick lit. Na wikipedia defíneno como "un tipo de post-feminismo, ou segunda ola do feminismo, que vai máis aló de presentar a muller como unha víctima dependente do criterio masculino para encontrar a súa propia valía. O xénero pretendeu mostrar a extensa gama de experiencias que vive a muller actual, incluíndo o amor, os namoramentos e os problemas de xénero." Pero o que me levou até a biblioteca e coller este libro non foi esta definición senón a curiosa coincidencia nos comentarios negativos feitos polos críticOs literarios.

A historia en si decepcionoume especialmente no final (home colle en brazos á muller desfalecida) pero, polo medio, ten parágrafos maxistrais cargadiños de humor negro que ilustran as razóns polas que a crítica literaria tradicional non comunga coas liñas propostas.

A trama parte do principio do "efecto bolboreta" no que, como di o proverbio chinés, "un pequeno bater das ás dunha bolbobreta pode ser percibido no outro lado do mundo" ou, o que é o mesmo, se nun sistema caótico introducimos un pequeno cambio xeraremos un efecto considerablemente grande na evolución. Así, a protagonista, Eva, que ten cincuenta anos, casada cun astrofísico adicto ao traballo e nai de dous xemelgos superdotados, decide que está sobresaturada e precisa deitarse na cama para encontrarse a si mesma e descansar. O que ía ser unha sesta de media hora remata por converterse nun ano enteiro. Este pequeno cambio na vida familiar desencadea unhas reaccións importantes.

A familia de Eva en ningún momento se preocupa polos sentimentos ou inquedanzas dela senón polas consecuencias que provoca o feito da súa ausencia. Desta forma, os xemelgos distánciase dela porque xa non lles é útil nas tarefas diárias como limpar ou manter a orde dos seus cuartos. Brian, o home, decide buscar medicación para Eva. Este último argumenta, na consulta médica, o mal que se sente porque ela sempre tiña preparados pratos sabrosos e a casa aseada, porque "ella siempre estaba allí, en la cocina" (p. 115) e, con esta nova situación, cando Brian lle pregunta pola comida ela resposta: "hazte tú la cena" (p.14). Isto provócalle non só ansiedade ao home senón, tamén, unha ira terrible. Evidentemente, quen acaba sendo medicado é Brian.

Neste proceso de procura interior e desprenderse dos hábitos e responsabilidades adquiridas (e impostas pola sociedade), o tempo vai pasando e chega o Nadal no capítulo 31. Nel, Eva explícalle con todo detalle (pídelle que tome apuntes), os rituais das festas así como todo o que deberá facer porque é o que a familia espera que se faga só ou como por arte de maxia e onde a falta de empatía é a raíña da celebración. Brian decátase de que non será capaz de levar a cabo todo o que lle "esixía" á súa muller porque "ni siquiera sé donde guardas la navidad" (p.182).

Ao desentenderse das obrigas familiares que aceptaba como un deber, Eva ten máis tempo para pensar nas relacións familiares, nas dependencias, no propio corpo, na maternidade... Cambia a perspectiva e mudan os propios razoamentos chegando a realizar críticas ás mulleres que rin os machismos dos homes en frases como "es mía de por vida" (p. 90), análises relixiosas como "Jesús era un comunista revolucionario que fue torturado" (p.229) ou sexuais como finxir orgasmos "porque nos da pena y somos más fuertes que él" (p.216). Desta forma, chega á conclusión (sobre ela mesma) de que "a mi no me gustaba la antigua Eva. Era una cobarde infeliz". E a mudanza desta Eva que non lle agradaba, conduce, inevitablemente, ao cambio das persoas da súa contorna máis próxima. Unha pequena variación nas rutinas que arrastrará grandes e insospeitadas transformacións na familia, no barrio e, até, no país desde o humor e a profunda ironía.

Sue Townsend: La mujer que vivió un año en la cama. Espasa,2013