Das espigadoras de Millet, ás segadoras d´A Sega

As espigadoras (Millet, 1857)

Por Verónica Martínez Delgado

Xa disposta e armada cos apeiros precisos para o labor que vou comezar, esta seitura cinematográfica. Como case todos os traballos realizados no agro, esta nova andaina tamén é un pequeno traballo individual ao servizo do colectivo. Apaño «o que outras sementaron», pasando a miña gadaña por filmes de todas as épocas, xéneros, países e de diferentes directoras/es.

Reeducando e afacendo, para vós, estes ollos miopes, ao ollar do xeito panorámico do cinemascope, venme, inevitablemente, á memoria visual, o cadro As espigadoras de Millet, 1857. París, Musée d´Orsay.

Coa chegada da revolución industrial a Arte con maiúsculas, a produción artística, neste caso, pictórica, tamén se viu abaneada. A obra única e realizada de xeito manual deu paso á produción mecánica, ao obradoiro, á factoría, onde se podían producir a baixo custe innúmeras reproducións de calquera obra. A/os artistas que desexaban cobrar polo seu traballo, víronse na obriga de satisfacer os gustos estéticos da/os súas/seus clientes. Gustos que viñan marcados, naquela altura, pola Academia de Belas Artes francesa, xa que era a entidade moral de dereito público ao respecto dos gustos estéticos, a que decidía o que era «bó ou malo» en materia de pintura, arquitectura, escultura, gravado, literatura e música.

Algunha/úns artistas comezaron a súa propia revolución, primando a pintura cor sobre o debuxo con liñas, a imaxinación sobre a copia da realidade e modificando as temáticas impostas pola Academia. Os cadros importantes debían representar a guerreiros ou figuras graves, nunca a obreira/os ou campesiña/os.

Jean-François Millet decidiu ser revolucionario, mostrándonos a mulleres traballando no agro. Tres mulleres recollen as últimas espigas despois da sega. Non hai ningún idilio campestre na obra, só tres sólidas e recias mulleres traballando, agachadas, a pleno sol, mostrándonos a dureza real dos labores do campo. Con esta ollada, as tres mulleres adquiren unha gravidade máis espontánea e verosímil que calquera heroína ou heroe académica/o.

Se contextualizamos no noso país, a tarefa das segadoras era ben relevante e con importante significado, ata a chegada a inicios dos anos 60, das primeiras Bartolini ou ata a chegada das colleitadoras que facían a un tempo a sega e a malla. Aínda que, na verdade, era ben raro ver a unha muller segando, os fouciños portábanos os homes e reservábase para as mulleres, as nenas e os nenos o traballo de xuntar o feixe de palla, sacudirlle os fentos ou outras malas herbas que levase, e atalo cunha presa da mesma palla ata facer un mollo.

Desexo, por todas elas, que non puideron ser segadoras, só espigadoras, portar ben alta a miña gadaña e que o meu traballo, realizado dende o grupo de crítica literaria e cinematográfica d´ A Sega, sirva para ofrecer unha visión crítica e plural, a bater tamén desta vez co discurso oficial e académico como fixera Millet.

O noso próximo encontro é co cometario do filme 4 luni, 3 saptamini si 2 zile (4 meses, 3 semanas & 2 días), 2007, 113 min, Rumanía de Cristian Mungiu.