'La vie d’Adèle': unha historia de amor entre lesbianas?

Cartaz da película

Por Ánxela Lema

Moi poucas veces me deixo levar polo feito de que un filme acade premios e demais para sentarme a velo. Normalmente son outros os motivos que me moven até o sofá a dicir: “vale, imos ver que me contas!”. O caso de La vie d’Adèle quizais foi diferente. A verdade ver que unha historia entre lesbianas deu tanto que falar e que até gañou unha Palma de Ouro confeso que chamou a miña atención. Deixando de lado que todo o que se conta podería resumirse en media hora de filme o certo é que o que nos encontramos é o descubrimento da sexualidade da protagonista desde os seus tempos máis mozos con todo o conflito e inseguranzas que isto conleva. Comezando con relacións que mantivo con homes até que descubriu á famosa Emma de cabelo azul o que terminou por facer deste filme algo tan polémico sei agora, por fin, que foron as escenas tan longas e explícitas de sexo, facendo do público un axente voyeur, morboso.

Porén, logo de terminar este filme procurei críticas na internet para ver que é o que se dicía sobre el, sobre todo desde un punto de vista feminista. Encontreime coa grande polémica que houbo entre as actrices e o director que resultou ser altamente patriarcal, polémicas sobre a forma en que se representa o sexo lésbico, eloxios sobre o feito de que dúas mulleres heterosexuais puidesen finxir tan ben o sexo homosexual (ante o que me pregunto se a xente pensa que as personaxes que as actrices representan sempre se corresponden co seu eu real)... e diversos motivos máis que darían para moitos outros comentarios. Aínda así, non encontrei nada que fixese referencia ao sentimento que me achegou o filme, un sentimento en certo modo de amor-odio.

Amor porque realmente non podo dicir que non gostase del mais gostei desde un punto de vista simple, quizais, xa que non deixa de ter, no fondo de todo, o típico formato de historia romántica americana. Odio porque o que me dou en pensar é que ao final o mercado pode con todo. Un mercado que hoxe en día aínda se move por patróns heteronormativos que sempre deben irrumpir, semella, nun mundo que sempre se nos presenta como minoritario e non-normal como é o homosexual. Por que senón a necesidade de achegar o conflito dunha relación entre lesbianas cunha infidelidade con un home? Por que presentar o lesbianismo como unha dúbida constante entre homosexualidade/heterosexualidade? O que isto pode dar a entender é que a homosexualidade non é algo natural senón que é algo construído desde os patróns do hetero e iso é un aspecto que en absoluto fai deste filme algo innovador e rompedor. Se algo había en común entre todos os comentarios que puiden ler é que se trataba dunha historia entre lesbianas e isto, por tanto, dá para comentarvos que é o que se entende por lesbianismo. De Adèle ser infiel cunha muller quizais o filme si sería unha verdadeira historia de amor entre lesbianas e quizais, quen sabe, non chegaría a tanta xente co mesmo impacto co que chegou.

O que intento achegar con este reflexión non é “atacar” o xiro que no filme se dá ou os diferentes comportamentos das protagonistas senón, polo contrario, analizar as opinións que sobre esta historia se realizaron e en que en ningún momento se dubidou que se trataba dunha historia entre lesbianas. Que é o que nos leva a falar de lesbianismo neste filme? Realmente podemos falar de Adèle como lesbiana? O que a representa como lesbiana é ela en relación a Emma, xa que o resto das historias que dela se nos achegan son sempre de tipo heterosexual. É isto o que me leva a pensar na inutilidade das etiquetaxes que se recollen baixo o nome de orientación sexual, na inutilidade de intentar dar nome a un campo tan variable e indetermindado como é o das relacións sexuais. Quizais a propia Adèle podería estar a xogar a nos desorientar na procura de deixarmos de lado, por un momento, as leis homoxeneizantes que imperan no noso día a día (?).

Cando apuntei cara o poder do mercado referíame ao feito de seren precisamente as vontades de chegar a un público máis amplo, quizais, as que levaron a un plantexamento da relación homosexual entre Adèle e Emma desde este punto de vista en que non se fala tan só de relacións entre mulleres e en que a grande sexualidade que os homes desprenden parece que debe aparecer dunha forma ou outra.  Nunha altura da historia en que ambas as dúas se reencontran logo de moito tempo parece que o que sente Adèle por Emma xa non é amor senón unha atracción física que a está a volver tola, algo que levemente podería estar a reforzar o tópico de que as relacións entre mulleres, moitas das veces, son puramente sexuais.

Está claro que o importante non é se Adèle se acostou con un home ou unha muller xa que tod*s somos resultado do momento e a orientación sexual é un concepto social que intenta darlle resposta ao que, simplemente, non ten por que ter resposta. O feito de que Adèle lle fose infiel a Emma con un home non fai dela máis ou menos lesbiana, nin máis ou menos bisexual, xa que penso que non se gaña nada catalogando este tipo de actitudes. Porén, si que resulta comentábel o feito de que unha historia da que publicamente se fala tan abertamente como unha historia entre lesbianas sexa exposta nuns termos que non son os que necesariamente representan o lesbianismo, mais así, quizais, non rompe coa disposición dicotómica dese público tan voyeur de ollada masculina.