Escribir nas marxes

Lara Soto, da Sociedade Cultural e Desportiva do Condado

Por Lara Rozados

Outro setembro volvémonos xuntar en Salvaterra do Miño para partillar poesía, música, encontro, e si, tamén bebida. O XXVIII Festival de Poesía do Condado, co lema “Escrever nas margens”, xuntou unha chea de xente unha vez máis a pasada fin de semana, o venres 5 e sábado 6 de setembro, acampando arredor da Muralla, montando postos de artesanía, de pequenos negocios, asociacións ou colectivos, recitando, tocando, cantando, bailando, ou ben paseando e gozando da festa sen máis. Unha festa destas que nacen da xente e para a xente.

A Sociedade Cultural e Desportiva do Condado continúa, case tres décadas e varias xeracións despois (ás que roldamos a trintena empeza a desacougarnos a cantidade de cativada e pre-cativada, ou barrigas, para ser máis clara, que se atopa no festival), loitando por esta festa, con escasos apoios institucionais, pero moito da propia xente. Dicía Lara Soto (quen loce unha das barrigas destas das que falo) cando presentaba a Blues do País, ao inicio da Noite nas Minas, que custa traballo facerse ver, pero aí seguen. Pouca xente, pero con moita gana e moito que dicir. E así arrincou, desde esa marxe física e simbólica que é a fortaleza á beira do Miño, unha nova edición do festival.

Á tarde do venres xa puidemos ver Pacios, dirixida por Manuel Darriba, nas Covas de Dona Urraca, e tamén exposicións: Elas som eu e Matrikas, onde Alba Viñas retrata manequíns da India, con textos escritos por varia xente para acompañar as imaxes; había tamén outra sobre o xenocidio en Palestina este verán e a resposta no Condado, co título Palestina livre; e Elas som eu contaba con collages a partir de retratos en branco e negro de Sabela Iglesias; outra serie en que se xogaba cunha proxección dunha foto dun muíño de xoguete de cores sobre o corpo, en analóxica e revelado manual (Muíños de cor, de Xiana Quintas); Gris con pespuntes negros, de Pilar Abades, unha preciosa serie de bodegóns sobre mulleres que a antecederon; e a fotografía e instalación feita con roupa, cartas e recordos da avoa de Silvia Mella, Adeus, Arxentina! Daría para moitas páxinas o estudo da potencia creadora das mulleres coa fotografía, o retrato, a instalación, a memoria das predecesoras e a autobiografía feita imaxe, pero hai tanto que contar que queda para outro día.

Seguiu a noite do venres con Blues do País nas Minas: a impresionante voz de Iseo Agilda (Bieitta James) e a guitarra de Brais das Hortas (Pepe King) xogaron, coma nenas, coas letras do Robert Johnson, Ella Fitzgerald, Aretha Franklin, Janis Joplin, Ottis Redding... Matáronnos a modo con Roberta Flack e gañáronse a complicidade de máis dun cento de persoas coas súas particulares versións, ademais de convidar a escoitar Bateas no Mississippi (que seica está no forno prontísimo a saír). Fóra da cova, Fanfarra Taquikardia animaba a noite (pecharon, como non podía ser doutro xeito, coa súa versión da música do coche fantástico, esa que tocaran despois de “Ás barricadas” nunha procesión que lles dera moita fama), e xa ao final subiu o Hevi (A.K.A. Bigote Mix) ás escaleiras pinchar de todo, desde Ana Kiro, abrindo a sesión con “Pídechas o corpo” até Peret (“El muerto vivo” foi outro momentazo da noite), con trinta persoas entregadísimas no torreiro, despois de cearen un caldiño verde, que vén sendo a cousa máis reparadora do mundo.

E xa o sábado, despois dunhas voltiñas no comboio, da ameaza de choiva e do xantar, montando os postos os colectivos ou negocios que tiñan algo que amosar ou vender, Tanxarina, unha das compañías de teatro de títeres máis veteranas do país, puxo en escena, de novo nas Minas, o seu Titiricircus, para goce de crianzas e pais/nais/adult@s (ou non?) sen fill@s que andabamos por aló. Seguiron as proxeccións de cine, coas curtas gañadoras do Festival de Cans, soaron as “ferreñas” do obradoiro de Punkdereiteiras, ensinando á cativada a fabricar e tocar instrumentos, e xa ás nove arrincou a noite da poesía e a música, c'O Leo i Arremecághona, nas súas múltiples personalidades, como mestre de cerimonias. A voz de Paula Carballeira foi a primeira da noite, como ela mesma dicía, facendo esa mestura de poesía, contos e teatro que a ten levado por medio mundo, facendo interactuar a todo o público cando contou o tristísimo conto-poema dun peixe que a ela lle contara unha cativa de tres anos, falando de gaiolas, de paxaros que aprenden a ser libres, da fame, de berrar (e desculpen a mala calidade dos vídeos, que non lle fai xustiza ningunha, pero foi o que se deu gravado a correr desde o posto do Cineclube até o medio do público. Escóitaselle ben, que é o que importa). Seguírona Xabier Cordal, Ismael Ramos, Viale Moutinho, Xesús Rábade, Teresa Moure, co seu lobo, que xa comentamos nesta páxina, ou Concha Rousia. Podería analizar mellor as intervencións poéticas se estiver máis atenta, pero acumulouse un pouco o choio entre estar no posto (por certo, non, o Cineclube de Compostela non somos Numax e non, os tickets vendíanse en fronte, non eramos nós), saudar xente coa que te atopas de ano en ano, na mesma festa, e as súas crianzas (e non, non estou obsesionada co tema, é que efectivamente son moitas!) e si, tomarlle algo. Pero, para quen teña vontade, a SCD do Condado edita un libro que recolle eses poemas, mesmo algún que non poden ser recitados (http://devoltaparaloureda.wordpress.com/2014/09/07/autodeterminantes/) por mor do secuestro dos seus autores a mans do Estado.

Polo medio da poesía emerxeu a poesía feita música, cun grupo habitual en Salvaterra: A Quenlla volveu cantar letras que xa resoaran na muralla había anos, “Como un irmán che falo”, verbi gratia, e abriron a porta para viren despois as novas voces: Fortuítos, Sés, que arrasou cos temas dos seus discos Admirando a condición e Co xenio destrozado e as súas palabras entre canción e canción, certeiras e valentes. A rapazada botábase a ela e coreaba as letras, tivo o seu momento de agradecemento á Quenlla, e O Leo subiu cantar onda ela “Brava” (versionaza do “Wild thing”, dos Wild Ones popularizada polos Troggs). Por certo: hai quen lle di que ten un aquel co Leo, pero en muller, ao que ela responde “É o Leo o que se parece á Sés, pero en tipo”.

Co público xa quente, saíron The Tetas Van, cun repertorio que xuntaba versións de “clásicos” con cancións do non menos clásico Xabarín Club a facer bailar á xente, e pecharon Liska co seu ska-punk-reggae. E ao que foi chegando a fin da festa (aí polas seis) foron caendo pingas que non fixeron máis que xuntar á xente debaixo da carpa e ás gaiteir@s, pandereteir@s e bailadores/as sacaren instrumentos e folgos do licor café e, coa lúa case chea a meterse, despedir esta festa da música, da palabra e do encontro, que chega con setembro á beira do Miño.