Orlando. Unha biografía, de Virginia Woolf

Foto de Vita Sackville-West, a quen vai dedicada a novela, caracterizada como Orlando e realizada por Vanessa Bell e Duncan Grant

Por Lara Rozados

Orlando. Unha biografía, de Virginia Woolf. Traducido por Celia Recarey Rendo para Irmás Cartoné (Compostela, 2014).

É unha moi boa noticia a aparición desta nova editorial, pequena e independente, dedicada á tradución ao galego de clásicos da literatura universal. Irmás Cartoné, creada por Carlos Valdés e Celia Recarey, preséntase ante as lectoras e os lectores cunha novela que constitúe, en palabras de Nigel Nicolson (fillo, por certo, de Vita Sackville-West) na contracapa, “a máis longa e encantadora carta de amor da literatura...” O libro foille dedicado pola súa autora, Virginia Woolf, a Vita Sackville-West, e en efecto preséntase como un canto de amor e liberdade, escrito coa intelixente ironía, co afán experimental e co bo facer técnico que caracterizan á escritora.

Baseada en pasaxes da vida da propia Sackville-West, a novela preséntanos os paradoxos da sociedade patriarcal e tamén da historia británica: @ protagonista (a arroba aparece aquí cargada de significado) vive, ao longo de catro séculos e dos dous sexos, todas as emocións e pensamentos posibles, nun impecable exercicio de creación de ficción. “A natureza e as letras parecen terse mutua antipatía: se un as xunta, esnaquízanse unha á outra”. (p. 16). Comeza o biógrafo situando a quen le na época isabelina para leval@, da man do seu/da súa Orlando, a través dos séculos. Un mozo nobre e ilustrado vive libre de preocupacións, até que, a piques de contraer matrimonio, chega unha Grande Xeada. Orlando escribe, antes de facer vinte e cinco anos, “unhas corenta e sete obras, relatos, novelas, poemas” (p. 59), posuído pola “enfermidade” da escrita. E con trinta anos, “este xove nobre non só vivira todas as experiencias que a vida ten que ofrecer, senón que vira a futilidade de todas elas”. Así vive Orlando, até que marcha de embaixador a Constantinopla, onde esperta dun sono de sete días de duración convertido en muller, e foxe cun grupo de xitanos. Sofre daquela, despois dun tempo de liberdade na súa compaña e á súa volta á vida burguesa, as consecuencias do seu novo sexo: “abofé que é agradable esta vida de nugalla. Pero (…) é un estorbo ter estas saias envoltas nos calcañares”. (p. 118). Empeza daquela a cuestionarse moitas cousas apostas tradicionalmente ás mulleres, e di: “pois as mulleres non son (a xulgar pola miña propia e breve experiencia deste sexo) obedientes, castas, perfumadas e exquisitamente vestidas por natureza. Só poden acadar estas virtudes, sen as cales non poden gozar de ningún dos praceres da vida, mediante a máis tediosa disciplina”. (p. 120). Este ser privilexiado, que coñece os segredos e comparte as debilidades de ambos os dous sexos, non acepta a “convencionalidade, escravitude, engano, negar o seu amor, encadear o seu corpo, pregar os seus beizos e coutar a lingua”, preferindo “dar volta e poñer rumbo de novo á terra dos xitanos”. Mais comeza a buscar un amante e despois un marido. Topa coa lei na súa volta ao fogar: “Os cargos principais que se lle imputaban eran (1) que estaba morta e, polo tanto, non podía ter ningún tipo de propiedade; (2) que era muller, cousa que vén implicar o mesmo”. (p. 128). Coa súa habitual retranca, Virginia Woolf fai aquí unha radiografía da sociedade do seu tempo (só do seu tempo?) e a carencia de dereitos das mulleres como cidadás. Co manuscrito O carballo agochado no peito, escrito por máis de tres séculos, Orlando publícao finalmente, dando á luz case ao tempo o seu fillo literario o seu fillo biolóxico, declárase “noiva da natureza”, casa, e chega até o daquela (á altura da publicación do libro) presente (outubro de 1928).

A sexta novela da Woolf racha cos tabús sobre a homosexualidade e os roles de xénero ao longo da Historia, aventúrase co xénero da biografía e as súas convencións estilísticas, recupera o Orlando innamorato de Matteo Maria Boiardo e o Orlando furioso de Ludovico Ariosto, e podemos relacionada xa no presente co Orlando pendurado, de Goretti Fariña, que reseñou hai uns meses Eli Ríos para A Sega. A este gozo de lectura súmase unha coidada edición e unhas atinadas labores de tradución e anotación, por parte de Celia Recarey, da man de Irmás Cartoné. Unha entrada con moi bo pé no campo literario galego.

Orlando. Unha biografía, de Virginia Woolf. Traducido por Celia Recarey Rendo.

Irmás Cartoné, 2014.