![]() |
Foto: Eli Ríos |
Por Eli Ríos
Ler
non só é percorrer un escrito senón comprender o que di. Ás
veces, tamén conleva un esforzo, por parte de quen le, que vai mais
aló de xuntar letras: hai novelas que nos obrigan a repensar os
nosos modelos éticos, sociais, culturais, etc. Isto é o que acontece
coas novelas de Pauline Chiziane.
Chiziane, considerada a primeira muller que publica unha novela en
Mozambique, sorprendíanos, hai mais de dez anos, cunha historia
sobre a poligamia na que as palabras nos arrastraban, unha e outra
vez, a novos horizontes. Niketche: uma História de Poligamia
(Caminho, 2002), antes de pasar a primeira páxina xa nos espulgou os
canons occidentais: Rami, a protagonista, é unha mozambicana que
reflexiona e se revolta contra a súa condición de muller negra
discriminada tanto na sociedade como no seu casamento. Procura a súa
identidade tentando ecuacionar os binómios muller/home,
esposa/amante, monogamia/poligamia, tradición/occidentalismo,
escolla colectiva/individual, etc., a través dunha metáfora xa
presentada no mesmo título: Niketche. Unha danza, Niketche, de amor
e erotismo entre os zambianos e os nampule, que cria un espello no
que nos vemos e revemos, pero no que, seguramente, non todo o mundo
admite reflectirse.
Nun
primeiro momento o elemento simbólico, o espello, reflecte a imaxe
da protagonista acompañándoa e como querendo dicirlle que a
infidelidade é apenas un paso do niketche
para,
posteriormente, interrogala sobre o seu proceso de autoinculpación
e, finalmente, devólvelle unha imaxe de mudanza na que a muller non
espera a que a situación cambie senón que é ela propia a que asume
o poder patriarcal que lle fora negado até o momento:
Vou ao
quarto e dialogo com o meu espelho.
-
Espelho meu, o que será de mim?
O
espelho dá-me uma imagem de ternura e responde-me com a maior
lucidez de sempre.
- Não
serás a primeira a divorciar nem a última. Os divórcios acontecem
todos os dias, como os nascimentos e as mortes, mas tranquiliza-te.
Há uma grande diferença entre a vontade do homem e a vontade de
Deus. O que Deus põe, o homem não dispõe.
- E qual é a tua vontade, gémea de mim?(Niketche: uma História de Poligamia,Caminho, 2002, p.171)
O espello como
símbolo dentro do espazo narrativo é tamén tratado por Clarice
Lispector ou Maria Judite de Carvalho no mesmo sentido que o fai
Chiziane: como descoberta epifánica do feminino. É, este, o que
funciona como reflector da independencia feminina xa que permite a
revelación dos sentidos (tacto, olfato, gusto) e compleméntaa coa
visión da propia imaxe e identidade atinxindo un empoderamento do
que antes non eran conscientes.
Esta procura de
identidade, que comeza en Rami, desenvólvese ao longo das seguintes
novelas da autora até chegar á protagonista de Na mão de Deus (Carmo Editora, 2013), Alice.
Alice
procura o poder feminino oculto no interior e está disposta a
traspasar os límites como xa fixera a Alice de Lewis Carroll. O
espello xa non só reflecte e devolve unha imaxe senón que xorde
como unha posibilidade de intercambio entre as esferas do real e o
imaxinario: a pasaxe para o outro lado. E é xusto aí onde a autora
aborda sen temor e sen complexos a realidade das médium porque estar
dentro do espello, como lle acontece a Alice, permite a realización
física e imaxética configurando un mundo invertido e independente.
Na mão
de Deus a protagonista, ao longo
dunha serie de relatos, vai contando e describindo todo o seu drama
vivencial, todos os síntomas físicos e psíquicos que a conducen á
psiquiatría e ao afloramento das súas cualidades de médium (non
comprendidas nin pola sociedade nin pola familia). Traspasa o
“portal” do espazo e o tempo mergullándose nun mundo subxectivo
no que as formas e ao orde, considerada tradicionalmente natural,
establecen paradoxos provocados polas imaxes especulares.
Na
presentación de Na mão
de Deus, Chiziane revoltouse
contra a falta de análise e comparación das Escrituras Sagradas xa
que se un médico analizase as experiencias de Xesucristo chegaría á
conclusión de que foi un esquizofrénico e, polo tanto, debería ser
internado nun hospício pero... “o problema é que quando a mesma
história é escrita por uma negra, uma africana, uma mulher, uma
moçambicana, as pessoas dizem que é diabólica ou que a sua autora
é demente”. O espello de Alice xa está disposto para mostrar,
nestes relatos, que non estamos só ante unha mera fantasía froito de
mentes febrilmente imaxinativas ou diabólicas senón que atesouramos
un modelo narrativo de empoderamento necesario ante os
condicionalismos impostos.
Os espellos de Rami e Alice
Reviewed by segadoras
on
17:22:00
Rating:

Ningún comentario: